Đặc điểm nhận dạng khác biệt
Mùa thu năm 2021, một máy bay không người lái do thám của Mỹ đã di chuyển đến vị trí trên một ngôi nhà ở rìa khu rừng ô liu ở Tây Bắc Syria. Khi ấy, camera của chiếc máy bay đã phát hiện một người đàn ông có râu, người được cho là sống bên trong căn nhà. Người đàn ông, đôi khi được gọi là "giáo sư", đã bị mất một chân trong chiến tranh và hiếm khi rời khỏi căn hộ ở tầng 3 của mình. Vì vậy, chiếc máy bay đã cố định ống kính theo của mình trên sân thượng của tòa nhà và chờ đợi.
Các tài sản tình báo khác có camera và cảm biến từ xa đã tham gia theo dõi ở trên và xung quanh nhà. Và cuối cùng, những nỗ lực đó đã được đền đáp. Vào một số ngày nhất định, khi thời tiết cho phép, camera đã thu được hình ảnh người đàn ông tập tễnh trên sân hiên với một chiếc chiếu để cầu nguyện hàng ngày. Vào những lần khác, người này mang theo một chiếc khăn tắm và tắm rửa trong phòng tắm trên sân thượng. Thỉnh thoảng người đàn ông mạo hiểm ra ngoài đi dạo một đoạn ngắn, hoặc chỉ đứng ở cửa để hít thở không khí trong lành.
Ông ta bị cụt chân phải, khớp hoàn toàn với mô tả về người đối tượng bị truy lùng ráo riết: Abu Ibrahim al-Hashimi al-Qurayshi, thủ lĩnh của tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS).
Với sự giám sát bổ sung, các nhà phân tích tình báo Mỹ đã xác nhận danh tính đối tượng trên. Sau một cuộc truy lùng kéo dài 2 năm, Qurayshi, kẻ vốn có hành tung bí ẩn, đã được phát hiện, đầu tiên là bởi những người cung cấp thông tin trên mặt đất và sau đó là bởi ống kính của máy bay không người lái.
Được biết, Qurayshi tên thật là Amir Mohammed al-Mawli al-Salbi tại Iraq. Thủ lĩnh khủng bố còn được biết đến với cái tên không chính thức là Haji Abdullah, hoặc những đệ tử thường họi hắn là Giáo sư Abdullah hoặc đơn giản là "giáo sư". Sở dĩ Qurayshi được gọi là "giáo sư" bởi hắn có bằng cấp học thuật và từng đóng vai trò một trong những thông dịch viên chính thức của Nhà nước Hồi giáo về luật Hồi giáo.
Cuộc đột kích tuần trước là đỉnh điểm của cuộc truy lùng kéo dài 2 năm, bắt đầu từ khi Qurayshi được thăng chức lên làm thủ lĩnh IS sau khi người tiền nhiệm Abu Bakr al-Baghdadi tự sát bằng bom trong một cuộc đột kích tương tự của biệt kích Mỹ vào tháng 10/2019.
Các tài liệu tiết lộ ngôi nhà ở tầng 2 của tòa nhà đã được thuê vào tháng 3/2021 bởi một người đàn ông mà các quan chức Mỹ cho rằng chính là Abu Ahmed al-Halabi, một trung úy cấp cao của Qurayshi. Hai tuần sau khi chuyển đến căn nhà, hắn tiếp tục ký được hợp đồng thuê tầng trên cùng. Khoảng thời gian sau đó, Qurayshi đến sống trong căn hộ ở tầng ba khiêm tốn với sân thượng nhìn ra cánh đồng ô liu.
Các quan chức Mỹ cho biết để trốn tránh những người truy đuổi mình, thủ lĩnh IS đã áp dụng các giao thức an ninh nghiêm ngặt. Ngoài việc cấm điện thoại di động và kết nối Internet, hắn còn dựa vào các hãng chuyển phát - những người đưa được IS coi là an toàn hơn điện thoại di động và các phương tiện liên lạc điện tử khác.
Sự sắp xếp đó đảm bảo việc những người lạ ghé thăm Atma, một thị trấn ở biên giới Thổ Nhĩ Kỳ, cách xa các thành trì truyền thống của nhóm khủng bố ở Thung lũng Euphrates. Nhiều người dân địa phương nhìn IS với sự sợ hãi và coi thường. Do đó, các quan chức cho biết một vài người dân cuối cùng đã để mắt đến người bí ẩn mới chuyển đến và những vị khách của hắn.
Các quan chức cho biết Qurayshi đôi khi được trông thấy bên ngoài ngôi nhà, có khi hắn đi dạo qua những cây ô liu. Các quan chức hiện tại và trước đây của Mỹ cho biết tin tức cuối cùng đã đến được với những người cung cấp thông tin làm việc cho Lực lượng Dân chủ Syria, một nhóm dân quân chủ yếu là người Kurd liên minh chặt chẽ với Mỹ. Việc giám sát chuyên sâu bắt đầu ngay sau đó, với lực lượng người Kurd theo dõi sự đến và đi của những người đàn ông có vũ trang di chuyển lên lầu để gặp Qurayshi.
Các quan chức thông tin, việc giám sát đã được mở rộng bao gồm một số camera và thiết bị cảm biến từ xa tinh vi nhất của chính phủ Mỹ, hầu hết chúng đặt trên máy bay không người lái do Bộ Quốc phòng vận hành. Trong những tuần tiếp theo, các "mục tiêu" của CIA đã dành hàng trăm giờ làm việc cho vụ án, thêm vào nỗ lực của các nhà phân tích tình báo và quốc phòng khác, những người luôn theo dõi ngôi nhà và khu vực lân cận .
Một quan chức quân đội cấp cao nói: “Chúng tôi đã làm việc chặt chẽ với cộng đồng tình báo để nâng cao sự hiểu biết sâu sắc về những người sống tại tòa nhà và mô hình cuộc sống của tất cả những người cư ngụ ở đó”.
Các quyết định được đưa ra
Các quan chức cho biết, nỗ lực cuối cùng không chỉ xác nhận danh tính của Qurayshi mà còn đánh động cuộc tranh luận gay gắt về chiến thuật: Liệu có nên thực hiện một cuộc không kích có nguy cơ giết chết người vô tội, hay đưa biệt kích Mỹ vào một khu vực hỗn loạn của Syria được kiểm soát bởi một sự chắp vá của các nhóm vũ trang bao gồm các chiến binh có liên hệ với al-Qaeda?
Đến cuối tháng 9/2021, các đội Đặc nhiệm Hoa Kỳ đã bắt đầu huấn luyện cho một cuộc đột kích vào ngôi nhà, nơi mà các nhà hoạch định quân sự cho rằng gần như chắc chắn có các bẫy bom được thiết kế để ngăn chặn những kẻ tấn công. Hai quan chức quân sự cấp cao liên quan chặt chẽ đến hoạt động này cho biết, những công tác chuẩn bị này đòi hỏi các cuộc diễn tập thường xuyên với các mô hình, bao gồm cả mô hình mô phỏng toàn bộ ngôi nhà.
Các quan chức quân sự cấp cao cho biết một cuộc không kích nhằm vào ngôi nhà đã được cân nhắc nhưng cũng nhanh chóng bị loại trừ sau đó.
Các quan chức chia sẻ: “Có quá nhiều người vô tội, bao gồm một gia đình có trẻ nhỏ sống ở tầng một”.
Một phương án thay thế được đưa ra: Một cuộc đột kích bằng máy bay trực thăng tầm xa sử dụng biệt kích. Đây được xem là một “đề xuất rủi ro hơn đối với lực lượng Mỹ nhưng mục tiêu của nhiệm vụ là bắt thủ lĩnh của IS, thu thập thông tin tình báo và tránh mọi tổn hại dân sự không cần thiết”.
Vào ngày 20/12/2021, Tổng thống Biden đã họp với đội an ninh quốc gia để chính thức phê duyệt chiến dịch tiêu diệt Qurayshi. Tổng thống đã hỏi về thương vong của người dân và liệu ngôi nhà có thể sụp đổ nếu thủ lĩnh khủng bố cho nổ một quả bom hay không cũng như khả năng thương vong với các gia đình bên dưới. Các kỹ sư quân sự đã nghiên cứu cấu trúc và kết luận rằng cuộc tấn công sẽ không làm sập toà nhà.
Một số quan chức cho biết khi ấy không có lý do gì cho việc khẩn trương thực hiện cuộc đột kích. Ngoài nhu cầu lập kế hoạch và huấn luyện, họ còn có những cân nhắc thực tế, chẳng hạn như thời tiết và chu kỳ mặt trăng. Cụ thể, một đêm không trăng là lựa chọn ưu tiên cho các hoạt động biệt kích. Trong khi đó, việc giám sát liên tục cho phép các quan chức tình báo mở rộng kiến thức của họ về mạng lưới ngầm của Qurayshi, bao gồm hàng chục phòng giam rải rác khắp Syria và Iraq.
Do cường độ giám sát, các quan chức Mỹ tự tin rằng họ có thể “phát hiện mọi nỗ lực cố gắng rời khỏi ngôi nhà”. Một nỗ lực như vậy trong mọi trường hợp sẽ tạo cơ hội cho một cuộc không kích tránh khỏi toà nhà và những người dân ở đó.
Các quan chức cho biết, những tuần xen kẽ đã tạo ra một lượng lớn thông tin tình báo, vì những người đưa tin đã được theo dõi và sau đó được giám sát khi họ gặp những người liên lạc ở các khu vực khác của Iraq và Syria. Lưu lượng người đưa tin đến ngôi nhà ở Atma đã tăng lên sau cuộc tấn công lớn của các chiến binh IS hồi tháng trước nhằm vào một nhà tù ở al-Hasakah, phía Đông Bắc Syria do người Kurd kiểm soát. Các quan chức Mỹ chỉ ra Qurayshi đã tham gia rất nhiều vào việc lập kế hoạch cho cuộc tấn công nhà tù.
Diễn biến căng thẳng
Đến ngày 1/2/2022, các nhà hoạch định quân sự quyết định rằng các điều kiện cho một cuộc đột kích đã gần như hoàn hảo. Tại một cuộc họp ở Phòng Bầu dục, ông Biden đã được thông báo tóm tắt về các kế hoạch cuối cùng và đã chấp thuận nó.
Ngày hôm sau - ngày 2 2, vào lúc 17h theo giờ Washington, tổng thống được gọi vào Phòng Tình huống của Nhà Trắng để theo dõi cuộc đột kích thông qua kết nối video với Lầu Năm Góc.
Kể lại thời điểm ấy, một quan chức cấp cao chia sẻ: “Mọi thứ chìm trong sự căng thẳng và tĩnh lặng”.
Các quan chức giải thích nguyên nhân của sự căng thẳng là bởi họ biết các lực lượng Mỹ sẽ hoạt động trên lãnh thổ của các nhóm cực đoan. Các lính biệt kích cũng sẽ phải ra vào không phận do quân đội Nga kiểm soát. Một quyết định được đưa ra đã hạn chế thông báo trước cho Moscow và thay vào đó, họ dựa vào kênh thông tin để giải quyết mọi vấn đề.
Đến 1h vào ngày 3/ 2 (giờ địa phương) tức 18h ngày 2/2 tại Washington, máy bay trực thăng chở hai chục thành viên của lực lượng tinh nhuệ đang bay lượn trên ngôi nhà ở Atma. Khi đội Delta chuẩn bị xuống, trực thăng Apache, máy bay chiến đấu và máy bay không người lái Reaper có vũ trang đã ẩn nấp sẵn sàng để đề phòng sự cố.
Tiếng của cánh quạt máy bay trực thăng đã đánh thức những người sinh sống tại đây và khi mọi người tràn ra khỏi nhà của họ để xem chuyện gì đang xảy ra, họ đã nghe thấy một giọng nói hét ra lệnh bằng tiếng Ả Rập. Theo một số người, lời nhắn có nội dung: “Ai muốn bảo toàn tính mạng của mình, hãy ra ngoài”.
Những người lĩnh biệt kích mặc áo giáp sau đó đã bước ra từ một trong những chiếc trực thăng và lao xuống dây thừng xuống mặt đất. Họ đã vây quanh gia đình ở tầng 1 và dẫn những người này rời khỏi hiện trường.
Tuy nhiên, Qurayshi sẽ không đầu hàng cũng như không cho phép gia đình mình bỏ trốn. Theo các thông tin chính thức, được cung cấp bởi các nhân chứng và nhà phân tích, những người đã xem xét các bức ảnh bên trong tòa nhà, Qurayshi hoặc các cộng sự của hắn đã cài chất nổ quanh căn nhà để đảm bảo rằng hắn không thể bị bắt sống. Hiện vẫn chưa rõ ai đã kích nổ quả bom sau đó giết chết thủ lĩnh khủng bố.
Các quan chức quân đội cho biết họ nghĩ rằng có thể Qurayshi đã làm như vậy nhưng họ cũng không loại trừ khả năng đó là một người khác. Vụ nổ sau đó được đánh giá mạnh hơn rất nhiều so với quả bom tự sát mà Baghdadi sử dụng cách đây 3 năm.
Gia đình ở tầng một vừa rời đi thì xảy ra một vụ nổ làm bừng sáng cả bầu trời, với tiếng nổ vang xa hàng km. Vụ nổ có sức công phá lớn đến mức đã làm nổ tung một số bức tường khiến các thi thể thể và các bộ phận cơ thể văng xuống mặt đất.
Sau đó là một khoảng lặng. Các quan chức quân sự lo lắng về khả năng có thêm bẫy bom. Nhóm Delta đã tính tới “các khả năng khác” - có lẽ là một tàu thăm dò hoặc máy bay không người lái nhỏ - và khám xét những gì còn lại của căn hộ.
Lúc này, đội biệt kích bị tấn công bởi trung úy của Qurayshi ở tầng hai và vợ của tên này. Tuy nhiên, cả đối tượng sau đó đều đã thiệt mạng trong một cuộc đọ súng.
Chỉ 2 tiếng sau khi bắt đầu, nhiệm vụ đã kết thúc. Khi một số thành viên của nhóm Delta thu thập giấy tờ và các thông tin tình báo có giá trị từ bên trong ngôi nhà, những người khác lấy dấu vân tay từ hài cốt của Qurayshi và đóng túi một mẫu sinh học để xét nghiệm ADN. Thi thể bị bỏ lại đó, giữa đống đổ nát của ngôi nhà bên rìa rừng ô liu.
Ngay trước 7h ngày 3/2 theo giờ Washington - khoảng 12 giờ sau khi cuộc đột kích kết thúc, các cuộc kiểm tra đã hoàn tất và danh tính của thủ lĩnh Nhà nước Hồi giáo đã được xác nhận. Các quan chức Nhà Trắng đã chuẩn bị một thông báo chính thức, Tông thống Biden là người phát trên truyền hình trực tiếp.
Và sau đó, ông chủ Nhà Trắng đã tuyên bố: “Thủ lĩnh khủng bố khủng khiếp này không còn nữa”.
Minh Hạnh(Theo Washington Post)
