Trong một báo báo này 24/1, Hindenburg Research đã cáo buộc Tập đoàn Adani thao túng cổ phiếu và gian lận kế toán. Kể từ đó, Adani đã mất khoảng 108 tỷ USD.
Tuy nhiên, phải đến khi tập đoàn này hủy bỏ đợt bán cổ phiếu trị giá 2,4 tỷ USD trong tuần qua, những tác động lâu dài của cuộc khủng hoảng này mới trở nên rõ ràng.Trong đó, tỷ phú Gautam Adani đã rớt mạnh vị trí trên bảng xếp hạng tỷ phú thế giới, từ vị trí thứ 2 xuống vị trí 21.
Niềm tin của nhà đầu tư lung lay
Hindenburg Research đã khơi dậy những nghi ngờ về vấn đề quản trị doanh nghiệp của Tập đoàn Adani. Hậu quả từ bản báo cáo dài gần 100 trang có nguy cơ làm giảm niềm tin của nhà đầu tư vào Ấn Độ nói chung và khuôn khổ pháp lý quốc gia nói riêng, cho dù những tuyên bố này chưa được xác thực.
Gary Dugan, giám đốc điều hành của Global CIO Office, một công ty quản lý tài sản và tư vấn tài chính, nhận xét: "Mọi thứ đang diễn ra rất nhanh trên thị trường, các nhà đầu tư quốc tế đang đánh giá lại rủi ro lớn khi đầu tư vào chứng khoán Ấn Độ. Họ sẽ đánh giá lại các vấn đề về quản trị, tính minh bạch của công ty và các khoản nợ".
Tỷ phú Adani, 60 tuổi, vốn có quan hệ thân thiết với Thủ tướng Narendra Modi trong nhiều thập kỷ. Theo đó, công việc kinh doanh của ông - với các khoản đầu tư vào các dự án thâm dụng vốn như sân bay, nhà máy điện và trung tâm dữ liệu - là trọng tâm trong chương trình tăng trưởng kinh tế của ông Modi. Nhà tài phiệt đã gắn lợi ích kinh doanh của mình với các mục tiêu phát triển của Thủ tướng và thường can thiệp vào những lĩnh vực mà nhà nước thiếu nguồn lực hoặc năng lực, giúp tạo ra hàng nghìn việc làm.
Nếu vụ bê bối này tiếp tục tác động nghiêm trọng tới Adanin, đó sẽ là bước thụt lùi cho câu chuyện tăng trưởng của Ấn Độ vào thời điểm then chốt. Các ngân hàng như HSBC Holdings Plc và các công ty như Apple Inc. đang mở rộng hoạt động ở Ấn Độ sau khi Trung Quốc có các chính sách nghiêm ngặt với doanh nghiệp.
Alicia Garcia Herrero, nhà kinh tế trưởng khu vực Châu Á Thái Bình Dương tại Natixis SA, cho biết: "Sự thật là vụ bê bối của ông Adani không tốt cho Ấn Độ khi Trung Quốc đang mở cửa trở lại. Các nhà đầu tư nước ngoài rõ ràng đang theo sát các thông tin".
Hindenburg, trong báo cáo của mình, cáo buộc rằng Tập đoàn Adani đã sử dụng vỏ bọc ở nước ngoài để rửa tiền và bòn rút từ các công ty niêm yết. Hindenburg đã mô tả sự gia tăng nhanh chóng này là "vụ lừa đảo lớn nhất trong lịch sử công ty". Mặc dù nhiều tuyên bố đã lan truyền trong giới đầu tư và giới truyền thông Ấn Độ nhiều năm, nhưng sự xuất hiện của chúng trong cuộc trò chuyện toàn cầu dường như gây ra một cuộc khủng hoảng niềm tin.
Trong một phản hồi dài 413 trang, Adani cáo buộc hành vi của Hindenburg "không khác gì một hành vi gian lận chứng khoán có tính toán theo luật hiện hành".
Đến nay, Adani đã phải hứng chịu thiệt hại. 8 trong số 10 cổ phiếu hoạt động kém nhất trong Chỉ số MSCI Châu Á Thái Bình Dương năm nay hiện thuộc về các công ty của Adani. Trong khi đó, trái phiếu do công ty hàng đầu của tỷ phú Ấn Độ phát hành đã giảm xuống mức tồi tệ trong giao dịch tại Mỹ.
Tình trạng hỗn loạn không chỉ ảnh hưởng đến cổ phiếu của Tập đoàn Adani mà còn ảnh hưởng đến các ngân hàng đã cho các công ty này vay tiền. Các nhà đầu tư nước ngoài cũng đã rút số vốn ròng 2 tỷ USD khỏi thị trường chứng khoán Ấn Độ từ ngày 27/1 đến ngày 31/1, đợt bán tháo lớn nhất trong 3 ngày.
Jian Shi Cortesi, một nhà quản lý quỹ tại GAM Investments có trụ sở tại Zurich, chỉ ra: "Các tiêu đề liên quan đến Adani đang thu hút sự chú ý tiêu cực ở mức độ cao, điều này có thể làm giảm mong muốn của các nhà đầu tư đối với chứng khoán Ấn Độ. Mặc dù chúng tôi không thấy Tập đoàn Adani kéo toàn bộ thị trường chứng khoán Ấn Độ đi xuống, nhưng chúng tôi nghĩ rằng điều này có thể khiến thị trường Ấn Độ hoạt động kém hơn các thị trường châu Á khác như Trung Quốc".
Tuy nhiên, một số nhà đầu tư kỳ cựu tại các thị trường mới nổi như ông Mark Mobius vẫn không hề nao núng trước cuộc khủng hoảng. Ông Mobius, đồng sáng lập của Mobius Capital Partners LLP, cho biết: "Điều này không phản ánh khả năng tồn tại chung của thị trường và nền kinh tế Ấn Độ. Chúng tôi không đưa ra quyết định dựa trên chỉ số mà dựa trên khả năng tồn tại của từng công ty trong dài hạn".
Hugh Young, chủ tịch khu vực châu Á của abrdn Plc, công ty quản lý tài sản trị giá hơn 600 tỷ USD tính, cho biết quỹ của ông đang chờ cơ hội tham gia thị trường này sau khủng hoảng.
Vấn đề chính trị
Dù vậy, ngay cả đối với những người quan sát bình thường, vận may đang suy giảm của đế chế tỷ phú Adani có khả năng làm rung chuyển các nguyên tắc cơ bản của nền kinh tế Ấn Độ theo cách mà ít doanh nghiệp khác có thể làm được. Trên thực tế, tuyến phòng thủ chính của ông Adani là kết hợp số phận của tập đoàn của ông với nền kinh tế lớn thứ ba châu Á.
Vài giờ sau khi bán cổ phần, ông Adani đã nhắc lại trong một bài phát biểu trên truyền hình rằng các nguyên tắc cơ bản của công ty rất vững chắc, bảng cân đối kế toán lành mạnh và quyết định này sẽ không ảnh hưởng đến các hoạt động hiện tại cũng như các kế hoạch trong tương lai. Trong trang phục truyền thống, ông đã kết thúc bài phát biểu trên truyền hình bằng 2 từ: "Jai Hind" (nghĩa là "Chiến thắng cho Ấn Độ"). Vài ngày trước đó, Giám đốc tài chính tập đoàn - ông Jugeshinder Singh - cũng đã bác bỏ các cáo buộc mà Hindenburg Research đưa ra.
Trong nhiều năm, các công ty của Adani đã cung cấp các loại dự án cơ sở hạ tầng mà Ấn Độ cần. Các hoạt động kinh doanh tổng hợp của tý phú có liên quan tới hoạt động của hàng trăm triệu người Ấn Độ mỗi ngày, từ chuỗi cảng vận chuyển than từ mỏ Adani đến các nhà máy điện cung cấp điện cho các hộ gia đình thông qua các đơn vị truyền tải của ông.
Cùng với việc phát triển hơn 500km mạng lưới đường bộ, Tập đoàn Adani là nhà điều hành tư nhân lớn nhất về đường biển và sân bay của Ấn Độ. Tập đoàn này kiểm soát 33% lưu lượng hàng hóa hàng không và 24% năng lực vận chuyển của đất nước, theo các bài thuyết trình của công ty. Tập đoàn có kế hoạch đầu tư khoảng 70 tỷ USD vào các dự án năng lượng tái tạo, vốn là chìa khóa giúp Thủ tướng Modi đạt được các mục tiêu phát thải ròng bằng 0 của Ấn Độ.
Sự mở rộng của tập đoàn đã được thúc đẩy bởi đòn bẩy, với khoản nợ ròng vào khoảng 1,6 nghìn tỷ rupee (19,7 tỷ USD). Tập đoàn không có khoản nợ bằng USD nào đáo hạn cho đến năm 2024. Và khả năng trả nợ của Tập đoàn Adani đến nay vẫn an toàn. Tuy nhiên, chính quyền trung ương hiện phải đối mặt với câu hỏi liệu các kế hoạch dự án cơ sở hạ tầng của họ có thể bị trật bánh cùng với Adani, một trong những nhà đầu tư quan trọng nhất của họ hay không.
Kể từ khi ông Modi lên nắm quyền, ông Adani đã trở thành gương mặt tiêu biểu cho việc chính quyền của ông sử dụng vốn tư nhân để thúc đẩy cơ sở hạ tầng và sản xuất trong nước. Giờ đây, khi khả năng tiếp tục phân phối của tập đoàn đang bị nghi ngờ, sự sụp đổ của thị trường đã lan sang lĩnh vực chính trị. Trong đó, các đối thủ của Thủ tướng Modi đã coi vụ việc này là một sự yếu kém. Các nhà lập pháp Ấn Độ cũng đã yêu cầu điều tra Tập đoàn Adani sau những tuyên bố của Hindenburg.
Minh Hạnh (Theo Bloomberg)
