Trong trường hợp chủ nhà đi vắng, nhà chức trách vẫn có thể khám nhà nhưng cần phải có đại diện chính quyền và 2 người chứng kiến.
Đối với trường hợp khám nhà theo thủ tục tố tụng hình sự, bộ luật Tố tụng hình sự quy định, việc khám xét chỉ được tiến hành khi có căn cứ nhận định trong người, chỗ ở, nơi làm việc, địa điểm, phương tiện có công cụ, phương tiện phạm tội, tài liệu, đồ vật, tài sản do phạm tội mà có hoặc đồ vật, dữ liệu điện tử, tài liệu khác có liên quan vụ án.
Việc khám xét chỗ ở, nơi làm việc, địa điểm, phương tiện cũng được tiến hành khi cần phát hiện người đang bị truy nã, truy tìm và giải cứu nạn nhân. Nếu có căn cứ để nhận định trong thư tín, điện tín, bưu kiện, bưu phẩm, dữ liệu điện tử có công cụ, phương tiện phạm tội, tài liệu, đồ vật, tài sản liên quan vụ án, nhà chức trách có thể khám xét những thứ này.
Về thẩm quyền: Điều 193, Bộ luật tố tụng hình sự quy định về những người có thẩm quyền ra lệnh khám xét là Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra các cấp; Viện trưởng, Phó Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân và Viện trưởng, Phó Viện trưởng Viện kiểm sát quân sự các cấp; Chánh án, Phó Chánh án Tòa án nhân dân và Chánh án, Phó Chánh án Tòa án quân sự các cấp; Hội đồng xét xử. Trường hợp Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra các cấp ra lệnh khám xét thì phải được Viện kiểm sát phê chuẩn trước khi thi hành lệnh khám xét.
Trong trường hợp chủ nhà đi vắng, nhà chức trách vẫn có thể khám nhà nhưng cần phải có đại diện chính quyền và 2 người chứng kiến. Ảnh minh họa |
Ngoài ra, trong trường hợp khẩn cấp thì Chỉ huy trưởng Bộ đội biên phòng tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Cục trưởng Cục phòng, chống ma túy và tội phạm Bộ đội biên phòng, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm ngư vùng… cũng có quyền ra lệnh khám xét. Nhưng trong thời hạn 24 giờ kể từ khi khám xét xong, người ra lệnh khám xét phải thông báo bằng văn bản cho Viện kiểm sát có thẩm quyền.
Về trình tự thủ tục thực hiện việc khám xét, theo các quy định trên bắt buộc phải có lệnh khám xét thì mới được tiến hành khám xét và sự có mặt của Kiểm sát viên, trừ trường hợp khám xét khẩn cấp. Kiểm sát viên phải có mặt để kiểm sát việc khám xét. Nếu Kiểm sát viên vắng mặt thì ghi rõ vào biên bản khám xét.
Ngoài ra, theo Điều 195, Bộ luật tố tụng hình sự, khi khám xét chỗ ở thì phải có mặt người đó hoặc người từ đủ 18 tuổi trở lên cùng chỗ ở, có đại diện chính quyền xã, phường, thị trấn và người chứng kiến; trường hợp người đó, người từ đủ 18 tuổi trở lên cùng chỗ ở cố tình vắng mặt, bỏ trốn hoặc vì lý do khác họ không có mặt mà việc khám xét không thể trì hoãn thì việc khám xét vẫn được tiến hành nhưng phải có đại diện chính quyền xã, phường, thị trấn nơi khám xét và hai người chứng kiến.
Tuy nhiên, dù là khám nhà theo thủ tục hành chính hay tố tụng hình sự thì không được bắt đầu việc khám xét chỗ ở vào ban đêm, trừ trường hợp khẩn cấp nhưng phải ghi rõ lý do vào biên bản.
Khi khám xét, những người có mặt không được tự ý rời khỏi nơi đang bị khám, không được liên hệ, trao đổi với nhau hoặc với những người khác cho đến khi khám xét xong.
Hoàng Yên (T/h)
