Ăn ngủ chung chuồng với sư tử, hồi hộp theo dõi từng nhịp thở của thú dữ, hay trò chuyện, nô đùa với hổ... đó là những công việc thường nhật của những công nhân trong tổ chăn nuôi thú dữ, thuộc công ty TNHH MTV Vườn thú Hà Nội. Vẫn biết, đó là công việc cực kỳ vất vả, đối mặt hiểm nguy, không phải ai cũng sẵn sàng làm, nhưng các anh đã chọn và hết lòng vì nó.
Tình yêu và trách nhiệm
Đã có kinh nghiệm 25 năm chuyên chăn nuôi thú dữ, anh Nguyễn Quang Phúc (48 tuổi), Tổ trưởng tổ chăn nuôi thú dữ, xí nghiệp Chăn nuôi và phát triển động vật số 1 chia sẻ: “Một khi đã chăm sóc chuyên về thú dữ thì loài nào cũng khó, còn thực ra, dễ hay không là do mình tiếp cận, do mình làm quen. Đặc biệt, không được quát mắng, đánh đập. Đối với một con thú dữ khi mới làm quen, hành động của chúng ta phải hết sức nhẹ nhàng, từ tốn. Nếu vội vàng hoặc làm thú giật mình, thú sẽ phản ứng lại ngay lập tức”.
Anh Phúc nhớ lại từ những ngày đầu tiên làm quen với công việc này: “Hồi đó, tôi phải quan sát kỹ, học hỏi từ những người đi trước để có đủ kiến thức, đảm bảo tuyệt đối an toàn cho bản thân mình cũng như an toàn cho thú”.
Anh Nguyễn Quang Phúc |
Theo anh Phúc, gọi là thú dữ, nhưng chúng lại có những biểu cảm giống hệt con người. Vì vậy, những người chăm sóc và cho ăn hàng ngày thì rất dễ quen với chúng, dễ vuốt ve như một loài thú cưng bình thường. Những con thú được sinh tại vườn thú thì chỉ cần 1-2 tháng có thể tiếp cận, nhưng đối với thú trưởng thành mới nhập về thì nhát nhưng lại hung dữ vô cùng, có khi phải mất hàng năm trời mới gần gũi được.
Mỗi sáng, công nhân sẽ đánh thức thú dữ, rải đồ ăn ở khu trưng bày, rồi mở cửa cho thú ra ngoài, không quên trò chuyện, hỏi han như người thân “chào buổi sáng”. Sau đó, cứ 2 công nhân vào dọn dẹp một chuồng. Người công nhân làm công việc chăm sóc trực tiếp, hàng ngày kiểm tra xem phản ứng của con vật ra sao, để có thể phát hiện ra bệnh. “Thú dữ ít khi ốm đau, nhưng khi đã ốm là sẽ rất mệt cho anh em trong tổ. Vì thế, việc theo dõi tình hình của chúng để kịp thời điều trị là rất cần thiết. Phải thú thực, thú dữ cũng rất tình cảm nhưng khá kén người. Công việc của những công nhân ở đây về mặt danh nghĩa thì theo ca kíp, nhưng chẳng mấy khi hết ca mà được ở nhà hoàn toàn. Có những lần, giữa đêm, hai con gấu chung chuồng đánh nhau, anh em phải can thiệp tách đàn. Vài ba người phải tập trung mở cửa, phun nước... để tách gấu ra khỏi nhau. Dù vất vả, nguy hiểm nhưng đó là công việc bất khả kháng”, anh Phúc cho biết thêm.
Vị Tổ trưởng tổ chăn nuôi thú dữ nhớ lại: “Đầu năm ngoái, 1 chú sư tử cái sinh con, hôm đó, không ai dám vào chuồng, chỉ quan sát qua màn hình camera. Lúc sinh ra, sư tử con bị ngạt, nằm im, ai cũng lo lắng. Sư tử mẹ đã phải liếm láp mãi, sư tử con mới có dấu hiệu sống sót. Khi thấy sư tử con bắt đầu động đậy, tôi cũng như mọi người đều sung sướng chảy nước mắt. Ngày hôm sau nữa, sư tử mới đẻ thêm 1 con nhưng thật tiếc là bị ngạt, không sống sót...”.
Đối với người đàn ông 48 tuổi này, kỷ niệm in đậm nhất có là với một chú hổ tên Bình Dương (anh đặt tên như vậy vì hổ được chuyển ra từ Bình Dương): “Chúng tôi tiếp nhận Bình Dương từ năm 2004, khoảng 3 năm sau, nó bị một vết thương ở bàn chân trước, bác sĩ thú y phải gây mê phẫu thuật. Sau khi phẫu thuật xong đưa vào cũi, tôi cùng 3 công nhân khác phải ăn ngủ cùng chuồng, kê một cái phản ở gần cũi của nó để trông chừng. Bởi vì, lưỡi hổ rất sắc, vết thương mọc da non lại mỏng, chỉ cần hổ liếm là sẽ bị đứt chỉ, dẫn đến nhiễm trùng, nên chúng tôi phải luân phiên canh. Hễ thấy nó liếm vào vết thương là phải lấy que gõ vào cũi để nó ngừng lại. Ban đầu, nó không chịu ăn uống, cho ăn toàn quay đầu đi nên phải truyền mất 2 ngày, sức khỏe yếu dần. Sau 3 ngày, tôi đích thân vào dỗ dành, bón thịt cho nó ăn. Bình thường, một suất của nó là 5 cân thịt cứ vứt vào là nó đánh chén chỉ trong 3 phút là xong. Nhưng lần ấy, tôi phải cắt nhỏ ra, vừa cho ăn vừa nịnh, hơn 1 tiếng sau nó mới ăn hết chỗ thịt. Sau ăn, nó cũng nhanh chóng khỏe lại.
Đợt đó, chúng tôi trông đến khi hổ khỏi hẳn, phải thay phiên nhau ăn ngủ cùng nó cả tháng trong chuồng. Vì yêu nghề nên không nề hà gì”, anh Phúc chia sẻ.
Một ấn tượng nữa trong suốt hoăn 20 năm chăm sóc thú dữ của anh Phúc chính là kỷ niệm nuôi bộ hai chú hổ con. Anh kể, năm 2008, một con hổ sinh con nhưng không chịu cho con bú. Các anh phải đi mua một ổ chó đẻ về, chăm sóc thật tốt cho có sữa, để nuôi hổ bằng sữa chó.Sau khoảng 20 ngày, chó mẹ hết sữa, các anh phải đi mua thêm một ổ nữa về cho hai chú hổ bú tiếp. Sau hơn 2 tháng, công nhân tập cho hổ con ăn sữa ngoài, đến độ 4-5 tháng thì tập cho ăn dặm bằng thịt băm. Chúng lớn nhanh như thổi, đến tầm tầm 50kg thì cho vào chuồng nuôi ở khu trưng bày.“Hồi ấy, hàng ngày, tôi cầm chai sữa nửa lít đưa vào chuồng, chúng chạy lại, hai chân trước giơ lên ghì chặt chai sữa như sợ tôi lấy mất vậy. Cảm giác lúc cầm chai sữa cho chúng bú cũng thực sự rất xúc động”, anh Phúc nhớ lại.
Người mẹ thứ hai của sư tử con
Chị Trần Thị Ngọc (44 tuổi) đã gắn bó với công việc chăm sóc thú dữ gần 20 năm, đã có trải nghiệm chăm sóc một chú sư tử con như người mẹ thứ hai. Chị chia sẻ, giữa chị và chú sư tử con kia có một tình cảm đặc biệt, quấn quýt như mẹ con. Sau hơn một năm với vai trò người mẹ thứ hai, chị Ngọc đã có khá nhiều kỷ niệm với cậu con trai “khổng lồ”. Chị kể: “Từ lúc Chăm (tên chú sư tử con) mới ra đời, tôi đã cho uống sữa, trợ giúp, kích thích bài tiết, sưởi ấm ngày rét... và làm công việc thay cho một người mẹ. Khi Chăm tiêm phòng mệt mỏi, không ăn được gì, trong lòng tôi cũng thương, hết giờ làm, về nhà còn cảm thấy nhớ như nhớ con mình. Hồi ấy, Chăm được chúng tôi chăm sóc như một em bé mới sinh rất tỉ mỉ. Nuôi bộ hơn 2 tháng trong phòng, hàng ngày đều được tẩy trùng, những người có nhiệm vụ chăm sóc trong 24 tiếng chỉ chăm sóc chú sư tử con và không làm việc gì khác. Đây là công việc ưu tiên số 1. Sau khi Chăm được đưa vào chuồng, tôi cũng nhớ và có cảm giác như đang đưa con mình đi học mẫu giáo vậy. Nhìn thấy Chăm nằm ủ rũ trên phản, tôi rất thương”.
“Sau một tuần nó quen chuồng mới, nhưng như thành thói quen, sáng nào tôi cũng muốn vuốt ve, hỏi han: “Chăm có ngoan không? Yêu Chăm lắm!”. Tôi cứ cất tiếng gọi là Chăm lũn cũn chạy tới, dụi đầu vào song sắt nũng nịu. Chú sư tử ấy cũng như một em bé, có biểu hiện y như con người, cũng nhận ra người thân quen, muốn gần gũi vuốt ve mỗi ngày”, người mẹ thứ hai của chú sư tử chia sẻ.
Nhớ lại những ngày đầu tiên khi làm quen với công việc, chị Ngọc giãi bày:“Hồi đó, khi nghe tiếng kêu của thú dữ, tôi giật mình thon thót. Lúc làm vệ sinh đứng gần song sắt, tôi luôn có cảm giác lo sợ bị thú dữ vồ bắt ngờ, nhưng nhờ có sự cảnh giác cao và làm việc đảm bảo nội quy an toàn lao động, sau cũng quen dần. Đối với chúng tôi, chăm sóc thú dữ là công việc vất vả nhưng làm nhiều thành quen, không còn cảm nhận nỗi vất vả nữa. Thú dữ cũng như con người, có biểu cảm âu yếm nhưng cũng có lúc gầm gừ cáu giận. Tùy từng thời điểm, chúng có biểu cảm khác thường, đôi khi cũng khó “chiều”. Nếu không yêu động vật thì không có đủ sự kiên trì, tâm huyết để làm những công việc ấy hàng ngày”, chị giải thích.
