“Đây là ch?ếc ngà vo? độc nhất vô nhị trên thế g?ớ?. Vì trên ngà có rất nh?ều thủy t?nh nham thạch màu trắng, xanh, vàng, đỏ..."
Ngườ? sở hữu ch?ếc ngà vo? cổ hóa thạch được trả g?á 2 tr?ệu USD nó? rằng, từ báu vật này, có thể đặt ra nh?ều g?ả thuyết có g?á trị về lịch sử một vùng đất.
“Báu vật” 2 tr?ệu USD?.
Ông có dáng dấp của vị t?ến sĩ g?à, có kh? trông rất nghệ sĩ. Ông là Nguyễn Trường Sơn - chuyên v?ên ngh?ên cứu về động vật rừng thuộc Phân v?ện Bảo vệ rừng bền vững và Cấp chứng chỉ rừng (Hộ? Khoa học Kỹ thuật Lâm ngh?ệp V?ệt Nam). Ông cũng là chủ quán cà phê nhỏ trên đường Nguyễn Đức Cảnh, thành phố Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk.
Ngà vo? hơn 21.000 năm tuổ?
Ngà vo? phục dựng dà? 2,94m.
Ông Sơn nó?, ch?ếc ngà vo? cổ hóa thạch ông đang g?ữ vốn là của cha ông – nghệ nhân tạo hình động thực vật, nghệ sỹ nh?ếp ảnh Nguyễn Văn Nam, năm nay gần tuổ? 80. Khoảng trước năm 1975, ông Sơn được cha tặng lạ? như món đồ thừa kế trong g?a đình.
“Hồ? xưa, cha tô? thường về các buôn làng chụp ảnh, cùng ăn, cùng ở vớ? dân nên được bà con rất yêu mến. Trong một chuyến đ? về vùng nú? Chư A Tha? (thuộc huyện Phú Th?ện - cách nú? lửa Hàm Rồng, G?a La? khoảng 30km đường ch?m bay, nơ? đây cũng nổ? t?ếng phát h?ện nh?ều cây gỗ hóa thạch hàng đầu cả nước-PV ), cha tô? được một g?à làng ở đây cho 4 khúc ngà vo? hóa thạch”, ông Sơn nó?.
Sau nh?ều năm “?m lặng”, gần đây, ông mớ? công bố rộng rã? về ch?ếc ngà hóa thạch gồm 4 khúc, dà? 1,26m, nặng 24kg. Năm 2010, ch?ếc ngà vo? hóa thạch được V?ện Đá quý – Trang sức tạ? Hà Nộ? cấp chứng thư k?ểm định đá quý. Sau đó, ông t?ếp tục mang đ? V?ện Khảo cổ học để phân tích, xác định n?ên đạ?. Kết quả phân tích C14 (đo phóng xạ carbon 14, theo h?ệu chuẩn quốc tế INT-98) cho thấy, ch?ếc ngà vo? hóa thạch có n?ên đạ? hơn 19.450 năm trước Công nguyên, vớ? độ t?n cậy trên 95\%. Tính tớ? thờ? đ?ểm h?ện tạ?, ch?ếc ngà này đã được hơn 21.000 năm.
Ông Sơn nó?: “Đây là ch?ếc ngà vo? độc nhất vô nhị trên thế g?ớ?. Vì trên ngà có rất nh?ều thủy t?nh nham thạch màu trắng, xanh, vàng, đỏ… như mè rắc, bám sâu vào ch?ếc ngà lóng lánh rất đẹp và có tính nghệ thuật cao. Qua ch?ếc ngà vo? này cũng có thể xác định được một g?a? đoạn lịch sử, nên có thể xem là báu vật”. Căn cứ ba t?êu chí cơ bản để xác định báu vật (tính độc bản, độc đáo và có g?á trị đặc b?ệt đánh dấu sự k?ện lịch sử quan trọng của đất nước) có thể nó? ch?ếc ngà vo? này là báu vật, ông nó?.
Nh?ều ngườ? hay t?n đã tìm đến ông ngã g?á. Có thương g?a đặt vấn đề muốn làm chủ ch?ếc ngà vớ? mức g?á 2 tr?ệu USD. Có ngườ? ngỏ ý hợp tác vớ? ông đưa ch?ếc ngà vo? ra nước ngoà? tr?ển lãm, lợ? nhuận ch?a 50-50 hoặc đưa đ? bán g?á cao, nhưng đều bị ông từ chố?. Ông chỉ muốn dùng 4 khúc ngà vo? này để ngh?ên cứu, phục vụ khoa học.
Bí mật ký gử?
Phục dựng ngà vo? hóa thạch.
Sau kh? hàng loạt thông t?n gây sốc dư luận về ch?ếc ngà vo? trị g?á 2 tr?ệu USD lan truyền, Ple?ku (nơ? ông Sơn sống trước đây) xôn xao. Từ ngườ? vô danh, ông Sơn “ngà vo?” bỗng trở nên nổ? t?ếng, ngay cả v?ệc đ? ăn sáng cũng bị nh?ều ngườ? dòm ngó, xì xầm. “Có thờ? g?an tô? đ? công tác ở Đắk Lắk, nh?ều ngườ? còn đồn tô? đã bán ch?ếc ngà vo? t?ền tỷ rồ? bỏ ra nước ngoà? s?nh sống. Lúc thấy tô? trở về a? cũng ngạc nh?ên, dò hỏ?. Cuộc sống g?a đình ít nh?ều cũng bị xáo trộn”, ông Sơn nó?.
Kh? chúng tô? đề nghị được xem ngà vo?, ông Sơn nó?: “Bản thân tô? g?ữ lấy thì nó không an toàn, nên phả? ký gử? ở một nơ? khác và họ cũng yêu cầu tô? g?ữ bí mật để có lợ? cho đô? bên. Để xuất ra, tô? phả? làm hợp đồng, gh? đầy đủ thông t?n thì mớ? đưa ngà vo? ra được ”.
Để chắc chắn hơn về quyền sở hữu, mớ? đây, ông Sơn đến Sở VH-TT&DL G?a La? đăng ký g?ấy chứng nhận ngà vo? hóa thạch mang tên Nguyễn Trường Sơn. Lúc đăng ký, ông chỉ mang theo các g?ấy tờ, chứng nhận l?ên quan ngà vo? hóa thạch, không dám mang h?ện vật ra đường. Ông bảo, mang ngà vo? ra đường rất nguy h?ểm, không thể lường trước chuyện gì sẽ xảy ra.
Ông Sơn kể, năm lên 10 tuổ?, ông được cha dẫn đ? qua Đắk Lắk để mua vo? bán cho các buôn làng dùng làm phương t?ện kéo gỗ, thồ hàng và phục vụ đ? lạ?.
Xuất thân trong g?a đình có nghề thuộc da thú g?a truyền, nên từ nhỏ ông Sơn đã t?ếp cận vớ? nghề. Đến nay, ông là ngườ? kế thừa đờ? thứ 3 và con tra? ông là đờ? thứ 4. Chính nghề g?a truyền này đã phục vụ đắc lực cho ông trong công tác chuyên môn. Ông từng đ? Đặc khu Côn Đảo, cộng tác vớ? Hộ? Mỹ thuật TPHCM, Hộ? Mỹ thuật V?ệt Nam… làm phục dựng t?êu bản về các loà? thú quý h?ếm có nguy cơ tuyệt chủng, để phục vụ công tác tuyên truyền bảo vệ động vật và trưng bày, tr?ển lãm. Các loà? động vật quý như công, voọc xám bạc, voọc ngũ sắc, hổ, báo, cá sấu… đều được ông phục dựng thành công, nhìn sống động như thật.
B?ết t?ếng, nh?ều trường như: Đạ? học Tây Nguyên, Lâm ngh?ệp Đồng Na?, Lâm ngh?ệp Xuân Ma? và Trung cấp Lâm ngh?ệp G?a La? đã mờ? ông phục dựng các t?êu bản về động vật làm mô hình phục vụ công tác g?ảng dạy. Ông nó?, đã làm trên 1.000 t?êu bản khác nhau về các loà? động thực vật. “Kh? làm các t?êu bản, khó nhất là công đoạn ướp và tạo hình. Các t?êu bản phả? đảm bảo độ bền, lông không bị rụng và quan trọng nhất vẫn là tạo hình cho con vật trông sống động như nó đang còn sống.
Sắp tớ?, tô? sẽ xây dựng t?ếp 10 t?êu bản mớ? cho Phân v?ện. Cách đây mấy chục năm, tô? đã làm các t?êu bản để tuyên truyền, bảo vệ nhưng đến nay tình trạng các loà? động vật mất dần vẫn chưa ngăn được. Năm 2001, tô? đã được Bộ NN&PTNT trao tặng huy chương vì sự ngh?ệp phát tr?ển nông ngh?ệp, nông thôn”.
Có thể b?ết thờ? g?an nú? lửa ngừng hoạt động?
Theo tìm h?ểu và ngh?ên cứu của ông Sơn, ch?ếc ngà vo? hóa thạch thuộc thờ? kỳ cuố? của kỷ băng g?á. Đây không phả? là loà? vo? ma mút, mà thuộc loà? vo? cổ đạ? Palaeoloxodon, có ngà thẳng đã tuyệt chủng. Qua th?ết bị chuyên dụng, ông đã đếm được trên ngà có 47 vòng tương đương vớ? độ tuổ? 47 – một con vo? vừa trưởng thành. “Có khả năng con vo? này bị chết kh? nú? lửa phun trào, nham thạch đã vù? lấp con vo?. H?ện tạ?, ch?ếc ngà vo? vẫn còn dấu h?ệu bị ám khó? và nh?ều thủy t?nh nham thạch bám sâu vào ngà”, ông Sơn phân tích.
Để đ? sâu ngh?ên cứu, ông Sơn cùng 2 cộng sự ở Phân v?ện đo đạc để phục dựng thành công ch?ếc ngà vo? sau gần 2 tháng. Từ phần còn lạ? của ch?ếc ngà dà? 1,26m, ông đã xác lập được nguyên trạng ch?ếc ngà vớ? tổng ch?ều dà? 2,94m, nặng hơn 57kg, đường kính gốc ngà 29cm bằng chất l?ệu chủ yếu là thạch cao.
“Sắp tớ?, chúng tô? sẽ t?ến hành phục dựng hộp sọ thông qua các tà? l?ệu ngh?ên cứu và qua khảo sát đàn vo? nhà ở Buôn Đôn. Từ cơ sở này có thể tính toán ra ch?ều cao, cân nặng của vo? cổ đạ? để phục dựng con vo?. Khả năng loà? vo? cổ đạ? này lớn gấp 2 lần so vớ? vo? h?ện đạ? ở V?ệt Nam”, ông Sơn nó?.
Theo ông, v?ệc nú? lửa Hàm Rồng ở G?a La? (ở độ cao hơn 1.000m so vớ? mực nước b?ển) ngừng hoạt động lần cuố? cùng vào thờ? g?an nào, bao lâu đến nay vẫn chưa a? b?ết. Nhưng qua ch?ếc ngà vo? này, dựa vào các thủy t?nh nham thạch trong bụng nú? lửa phun trào bám vào ngà vo?, hoàn toàn có cơ sở xác định nú? lửa ngừng hoạt động đã bao lâu.
“Vấn đề này cần phả? được lý g?ả?, nhưng r?êng mình tô? thì cầm cán không nổ?. Tô? mong rằng, các nhà khoa học sẽ cùng vớ? tô? ngh?ên cứu những bí ẩn còn ẩn chứa bên trong ch?ếc ngà vo? này. Qua đó, có thể đ? sâu ngh?ên cứu về loà? vo? cổ đạ? ở V?ệt Nam và tìm ra các g?ả? pháp bảo tồn loà? vo? h?ện đạ? trước nguy cơ b?ến mất”, ông Sơn trăn trở.
Trung Quốc tìm thấy hóa thạch ngà vo? dà? 3m Gần đây, một hóa thạch ngà vo? ít nhất 10.000 năm tuổ?, dà? 3m được phát h?ện ở tỉnh An Huy - m?ền đông Trung Quốc. Ch?ếc ngà được xác định là của một con vo? trưởng thành loà? Palaeoloxodon đã tuyệt chủng. Loà? vo? này được cho là s?nh sống tạ? Trung Quốc cách đây trong khoảng từ 120.000 năm đến 10.000 năm. Ch?ếc ngà vo? này bị vô? hóa nên rất dễ vỡ. |
Theo T?ền Phong
