Khu vực châu Á - Thái Bình Dương, nơi có 60% dân số thế giới, là một trong những khu vực dễ bị ảnh hưởng nhất bởi khủng hoảng khí hậu.
Những tòa nhà chìm trong khói mù tại thành phố Thẩm Dương, trung tâm hành chính của tỉnh Liêu Ninh hôm 23/10. Ảnh: Tân Hoa Xã. |
Khói bụi độc hại bao trùm các siêu đô thị châu Á, hàng trăm người chết vì lũ lụt và lở đất, lốc xoáy và cháy rừng. Hạn hán và nắng nóng đã dẫn đến việc các thị trấn và thành phố gần như cạn kiệt nước.
Các nhà khoa học cho rằng cuộc khủng hoảng khí hậu đang gây ra nhiều kiểu thời tiết cực đoan hơn, kéo theo các hậu quả nghiêm trọng ở châu Á và Thái Bình Dương.
"Chuỗi thiên tai liên tiếp xảy ra" trong hai năm qua "vượt xa những gì từng xuất hiện trong quá khứ hoặc có thể dự đoán trước", báo cáo của Ủy ban Kinh tế - Xã hội châu Á và Thái Bình Dương (ESưCAP) của Liên Hợp Quốc hồi tháng 8 cho biết.
"Đó là những dấu hiệu của những điều sẽ đến trong tương lai”.
Các cuộc kêu gọi hành động vì khí hậu đã được thực hiện trong vô số diễn đàn, hội nghị thượng đỉnh và cam kết vào năm 2019.
Trong khi nhiều người ở các nước phát triển coi khủng hoảng khí hậu là một vấn đề cấp bách trong tương lai, thì đối với hàng triệu người sống ở châu Á-Thái Bình Dương, điều này đã chạm đến mọi phần của cuộc sống.
Châu Á chịu tác động nặng nề nhất từ khủng hoảng khí hậu
Khí thải từ các nhà máy công nghiệp. Ảnh: Getty |
.jpg)
Khu vực châu Á - Thái Bình Dương, nơi có 60% dân số thế giới, là một trong những khu vực dễ bị ảnh hưởng nhất bởi khủng hoảng khí hậu.
Vấn đề đặt ra là việc đô thị hóa nhanh chóng ở nhiều quốc gia châu Á, với tốc độ phát triển thường vượt qua mức phù hợp về quy hoạch cơ sở hạ tầng.
Sự bùng nổ dân số và sự di cư ồ ạt của người dân đến các thành phố để làm việc đang gây căng thẳng về nguồn cung cấp nước và thực phẩm.
Nhiều thành phố lớn tại châu Á, bao gồm Mumbai, Thượng Hải, Bangkok, Thành phố Hồ Chí Minh và Jakarta, nằm ven biển và vùng trũng, khiến đất liền dễ bị xâm lấn bởi nước biển dâng và các sự kiện thời tiết khắc nghiệt khác.
Tại các quốc gia châu Á đang phát triển nhanh, công nghiệp hóa phụ thuộc vào than, có lượng khí khải carbon dioxide ngày càng tăng, bất chấp nỗ lực của các quốc gia như Ấn Độ và Trung Quốc nhằm hướng tới năng lượng sạch hơn.
Khi sự giàu có về vật chất tăng lên, thị trường tiêu dùng cũng như nhu cầu về các tiện ích sản xuất như điều hòa không khí, ô tô và hàng hóa dùng một lần cũng vậy.
Trong khi các thành phố giàu có như Hồng Kông có thể đủ khả năng chống lại thảm họa - ở một mức độ nào đó. Ở các khu vực khác, dân số nghèo đói đang sống ở những nơi nơi bấp bênh nhất về môi trường trên Trái đất, nơi các sự kiện thời tiết khắc nghiệt có thể gây ra thảm họa đối với sản xuất lương thực, nguồn nước, kinh tế và cơ sở hạ tầng.
"Nếu chúng ta không có hành động khẩn cấp về khí hậu ngay bây giờ, chúng ta đang tiến tới sự gia tăng tới 3 độ C trên toàn cầu vào cuối thế kỷ 21, với những tác động có hại đối với sức khỏe của con người", Tổng thư ký Tổ chức Khí tượng Thế giới cho biết trong một tuyên bố. Chúng ta vẫn còn cách xa so với mục tiêu đặt ra trong Hiệp định Paris”.
Mực nước biển đang tăng
Rừng ngập mặn nhằm hạn chế sói mòn, nước biển xâm lấn thực địa. Ảnh: Getty |
Là một cư dân của đảo Samoa ở Thái Bình Dương, bà Tagaloa Cooper-Halo đã chứng kiến và trải qua những thay đổi của khí hậu.
"Mực nước biển đang tăng tốc", bà Cooper-Halo, giám đốc chương trình ứng phó biến đổi khí hậu, thuộc Ban Thư ký Chương trình Môi trường Khu vực Thái Bình Dương (SPREP) cho hay. "Chúng tôi từng dự đoán mực nước biển dâng trong khoảng 20 năm sẽ cho thấy những thay đổi, nhưng ngay lúc này chúng tôi đang phải thấy những điều đó”.
Theo một báo cáo mang tính bước ngoặt trong năm 2019, Hội đồng liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) của Liên Hợp Quốc đã xác nhận rằng mực nước biển toàn cầu đang tăng nhanh hơn dự kiến.
Một nghiên cứu được công bố vào tháng 5 cho thấy, khí nhà kính ngày càng tăng, nhiệt độ ấm lên, băng tan chảy và các tảng băng biến mất có thể khiến mực nước biển tăng hơn hai mét (6,6 feet) vào cuối thế kỷ này nếu khí nhà kính tiếp tục không được kiểm soát.
2 mét nước biển dâng lên sẽ nhấn chìm 187 triệu người, chủ yếu ở châu Á và các thành phố lớn như Thượng Hải. Một nghiên cứu khác cho thấy tại Đông Nam Á, một phần của miền Nam Việt Nam và Bangkok có thể ở dưới mực nước biển vào năm 2050.
Chương trình phát triển của Liên Hợp Quốc thích nghi với mực nước biển dâng sẽ là một thách thức chính đối với châu Á-Thái Bình Dương. Các biện pháp bao gồm bảo vệ bờ biển và cơ sở hạ tầng, khôi phục rừng ngập mặn và xác định các khu vực có nguy cơ bị lũ lụt.
Bà Cooper-Halo cho biết các quốc gia Thái Bình Dương đã buộc phải thích nghi, lắp đặt các trạm quan trắc đo mực nước biển và trồng các loại cây trồng phù hợp với nước mặn.
“Chế độ ăn đã thay đổi khi đại dương bị axit hóa và san hô bị tẩy trắng khiến lượng cá suy giảm”, bà nói.
"Khi tài nguyên không còn dồi dào như trước đây, nó sẽ thay đổi cuộc sống của bạn, bạn trở nên phụ thuộc nhiều hơn vào thực phẩm chế biến, theo đó ảnh hưởng đến sức khỏe chúng ta”, bà Cooper-Halo nói.
Bão ngày càng dữ dội
Hiện trường tan hoang sau khi bão quét qua Philippines. Ảnh: AP |
Khoảng 2,4 tỷ người - khoảng một nửa dân số châu Á - sống ở những khu vực dễ bị ảnh hưởng bởi các sự kiện thời tiết khắc nghiệt.
Năm nay, lũ lụt và lở đất, xuất hiện sau những cơn mưa gió mùa xối xả, quét qua Ấn Độ, Nepal, Pakistan, Bangladesh, tàn phá nhiều quốc gia và khiến hàng trăm người chết.
Trung Quốc, Việt Nam, Nhật Bản, Ấn Độ, Bangladesh, Hàn Quốc, Thái Lan, Sri Lanka và Philippines, đều bị bão nhiệt đới và lốc xoáy quét qua vào năm 2019, khiến hàng chục người chết, hàng trăm ngàn người phải di dời, gây thiệt hại hàng triệu USD.
Cuộc khủng hoảng khí hậu dự kiến sẽ tạo ra những cơn bão lớn hơn với lượng mưa tăng và gió mạnh hơn.
Joanna Sustento đã trờ thành người vận động bảo vệ môi trường, giảm thiểu biến đổi khí hậu kể từ khi cơn bão Haiyan tàn phá nhà của cô ở Tacloban, Philippines, vào năm 2013.
Sustento mất cả cha mẹ, anh trai, chị dâu và cháu trai nhỏ trong cơn bão - một trong những trường hợp phải chịu mất mát lớn nhất từng được ghi nhận.
"Chúng tôi trải qua trung bình 20 cơn bão mỗi năm và chúng ngày càng trở nên thường xuyên và dữ dội hơn. Điều đó có nghĩa gì đối với cộng đồng người Philippines? Điều đó có nghĩa là nhà cửa và mọi tài sản bị hư hại, mất người thân, mất quyền tiếp cận thực phẩm và nước sạch, sự an toàn của chính bạn bị tước đoạt, "cô Sustento nói với CNN.
7 trong số 10 thảm họa gây thiệt hại kinh tế lớn nhất thế giới từ năm 1970 đến 2019 là lốc xoáy nhiệt đới, theo Tổ chức Khí tượng Thế giới.
Chi phí kinh tế để giải quyết các hậu quả sau bão có thể làm tê liệt các nước nghèo.
Trong năm 2015, bão số 5 quét qua đảo Vanuatu ở Thái Bình Dương đã gây thiệt hại tương đương 64% tổng sản phẩm quốc nội.
Tất cả các thành phố dễ bị bão tấn công đều chịu áp lực về việc cải thiện cơ sở hạ tầng và lập kế hoạch đúng đắn cho sự phát triển trong tương lai. Đầu tư vào hệ thống cảnh báo sớm đã cứu được vô số sinh mạng.
Chuẩn bị cho thời tiết khắc nghiệt sẽ tốn rất nhiều tiền. Từng có những lời kêu gọi các quốc gia giàu có cung cấp cho các nền kinh tế nhỏ hơn tài chính và công nghệ để phục hồi sau các tác động của khủng hoảng khí hậu.
Sustento cho biết các công ty nhiên liệu hóa thạch cũng cần thực hiện phần của mình - bằng cách tăng tốc độ chuyển đổi sang năng lượng tái tạo.
"Chúng ta không nên cho phép ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch tiếp tục kinh doanh như bình thường. Chúng ta không thể cứ đi đếm số người chết, tìm kiếm người mất tích và lo sợ cho tương lai của chúng ta" cô Sustento nói.
Tình trạng thiếu nước trở nên tồi tệ hơn
Khủng hoảng do thiếu nước trầm trọng tại Ấn Độ. Ảnh: Getty |
Khi khủng hoảng khí hậu làm cho lượng mưa và gió mùa hàng năm trở nên thất thường, hạn hán và thiếu nước sẽ trở nên ngày càng nghiêm trọng.
Năm 2019 là một năm nắng nóng với các đợt nắng bùng nổ được cảm nhận rõ ràng tại Nhật Bản, Trung Quốc, Ấn Độ, Pakistan và Úc. Nhiệt độ tăng cao đến mức một nhóm các nhà nghiên cứu MIT cho rằng một số nơi quá nóng để có thể cư trú.
Năm nay, thành phố lớn thứ sáu của Ấn Độ Chennai gần như hết nước. Bốn hồ chứa cung cấp cho thành phố gần 5 triệu dân gần như cạn kiệt. Khắp thành phố, mọi người xếp hàng để xin nước và các bệnh viện không có nước để vận hành hoặc khử trùng thiết bị.
Trên khắp đất nước, 600 triệu người đang phải đối mặt với tình trạng thiếu nước và cuộc khủng hoảng này dự kiến sẽ trở nên tồi tệ hơn khi nguồn nước từ các sông băng ở dãy núi Himalaya và các giếng khoan của Ấn Độ cạn kiệt.
“Chúng ta có một nền kinh tế nơi có dân số ngày càng tăng và ngành công nghiệp đang phát triển. Vì vậy, bạn cần thêm 40% nước cho ngành công nghiệp, bạn cần nhiều nước hơn cho nhiều người hơn. Bạn cần nhiều nước hơn cho mọi thứ", FORCE, một tổ chức phi chính phủ cho biết.
Theo một báo cáo mới trong tháng 12, một phần tư dân số thế giới đang sống ở những khu vực mà nước không thể đủ cho nhu cầu của người dân . Các cuộc khủng hoảng nước " không thể tưởng tượng" đang trở nên phổ biến.
"Khan hiếm nước là cuộc khủng hoảng lớn nhất mà không ai nói đến. Hậu quả kéo theo vô cùng rõ rang, đó là mất an ninh lương thực, xung đột, di cư và bất ổn tài chính", Andrew Steer, chủ tịch và CEO của Viện Tài nguyên Thế giới cho biết.
Theo các chuyên gia, quy hoạch đô thị đúng đắn, cải thiện hiệu quả, tiết kiệm trong hệ thống nước bao gồm nước sinh hoạt và tưới tiêu là những giải pháp đúng đắn.
Mười năm tới
Trái Đất nóng lên làm nước biển dâng cao. Ảnh: AP |
Thế giới bây giờ ấm hơn 1,1 độ C so với thời điểm bắt đầu Cách mạng Công nghiệp và theo các kịch bản hiện tại, lượng khí thải carbon dioxide sẽ cần giảm 7,6% mỗi năm trong thập kỷ tới.
Tuy nhiên, lượng khí thải vẫn đang tăng lên.
Hội nghị Thay đổi Khí hậu của Liên Hợp Quốc hồi đầu tháng 12 đã nhấn mạnh sự mất kết nối lớn giữa các quốc gia gây ô nhiễm lớn nhất thế giới và cộng đồng toàn cầu mong muốn thay đổi. Nhiều nhà quan sát, nhà khoa học và nhà hoạt động khí hậu gọi kết quả của các thỏa thuận là một thất bại.
Những người bị ảnh hưởng bởi cuộc khủng hoảng ở châu Á không có thêm một thập kỷ nữa để chờ cả thế giới tìm ra phương hướng.
“Đầu hàng không phải là một lựa chọn”, bà Cooper-Halo nói. “Tại Thái Bình Dương, công chúng đã thức tỉnh và đối mặt với thực tế này trong nhiều năm nay. Bây giờ, các quốc gia cần phải bắt kịp và bước lên”.
Mộc Miên(Theo CNN)
