Trước sửa đổi lần thứ 22 của Hiến pháp Mỹ, các Tổng thống có thể tranh cử nhiều hơn hai nhiệm kỳ, nhưng chỉ ông Franklin D. Roosevelt giành chiến thắng trong hơn hai cuộc bầu cử liên tiếp.
Người phá vỡ tiền lệ
Ngày 5/11/1940, Franklin D. Roosevelt đã phá vỡ một tiền lệ từng có trước đây bắt đầu từ George Washington, khi ông trở thành Tổng thống đầu tiên được tái đắc cử nhiệm kỳ thứ ba. Roosevelt tiếp tục tranh cử và giành chiến thắng nhiệm kỳ thứ tư, sau đó nhậm chức vào ngày 20/1/1945. Ông là Tổng thống đầu tiên và cuối cùng giành chiến thắng trong hơn hai cuộc bầu cử Tổng thống liên tiếp với bốn nhiệm kỳ tại vị.
Cuộc chạy đua của Roosevelt cho nhiệm kỳ thứ ba diễn ra trong bối cảnh Mỹ vẫn đang trong cơn thịnh nộ của cuộc Đại suy thoái và Thế chiến II vừa bắt đầu. Trong khi nhiều Tổng thống đã tìm kiếm nhiệm kỳ thứ ba trước đó, sự bất ổn của thời cuộc đã cho phép ông Roosevelt một cơ hội để chứng tỏ năng lực của mình.
Sau đó, các nhà lập pháp Mỹ đã tranh cãi và cho rằng giới hạn nhiệm kỳ là cần thiết để kiểm soát sự lạm dụng quyền lực. Hai năm sau khi ông Roosevelt qua đời, Quốc hội đã thông qua sửa đổi Hiến pháp lần thứ 22, giới hạn Tổng thống trong 2 nhiệm kỳ và được phê chuẩn vào năm 1951. Tuy nhiên, vào thời điểm tranh cử Tổng thống lần thứ ba của mình, không có gì ngoài tiền lệ cản đường ông Roosevelt.
Tổng thống Franklin D. Roosevelt (1882-1945), người có bốn nhiệm kỳ ở Nhà Trắng. Ảnh: History. |
Các vị Tổng thống Mỹ khác từng cố gắng giới hạn nhiệm kỳ
Theo Trung tâm Hiến pháp Quốc gia, hầu hết các nhà soạn thảo Hiến pháp đều chống lại việc giới hạn nhiệm kỳ, và mặc dù các đề xuất sửa đổi chúng đã được đưa ra khoảng 200 lần từ năm 1796 đến năm 1940, nhưng không được thông qua; hầu hết các Tổng thống 2 nhiệm kỳ đều tuân theo tiền lệ của Washington không tìm kiếm tái đắc cử lần thứ ba.
Tuy nhiên, một số cựu Tổng thống Mỹ đã manh nha làm điều đó. Ông Ulysses S. Grant đã thất bại trong chiến dịch thứ ba vào năm 1880, khi ông James Garfield giành được đề cử của Đảng Cộng hòa. Cựu Tổng thống Mỹ Theodore Roosevelt đã thua cuộc tranh cử ở nhiệm kỳ thứ ba không liên tiếp vào năm 1912 trước William Howard Taft.
Ông Franklin D. Roosevelt đánh bại đối thủ là Thống đốc Alf Landon của đảng Cộng hòa từ Kansas bằng việc giành được tỷ lệ phiếu đại cử tri lớn thứ tư từ trước đến thời điểm đó. Chiến thắng năm 1940 của ông trước doanh nhân Đảng Cộng hòa Wendell Willkie không ấn tượng lắm, nhưng ông vẫn giành được 55% số phiếu phổ thông và giành số phiếu đại cử tri là 449 so với 82 của đối thủ.
Bức ảnh màu cuối cùng của Roosevelt chụp tại phòng làm việc khi còn tại vị. Ảnh: History. |
Tranh cử nhiệm kỳ thứ tư bất chấp vấn đề về sức khỏe
Mối quan tâm về sức khỏe của ông Roosevelt trong số các nhà lãnh đạo Đảng Dân chủ khác đã biến câu hỏi về người liên danh tranh cử của ông vào năm 1944 thành một vấn đề gây nhiều tranh luận. Trước khi chấp nhận đề cử, ông Roosevelt đã quyết định loại Phó Tổng thống của mình Henry Wallace - người được cho là quá cánh tả và lập dị.
Đối thủ Đảng Cộng hòa Thomas Dewey được hưởng lợi từ sự đồn đoán về bệnh tật của ông Roosevelt, đương kim Tổng thống Mỹ đã cố gắng thể hiện đủ sức chịu đựng trước cuộc bầu cử để thuyết phục cử tri về khả năng của mình.
Đặc biệt, ông Roosevelt đã giành được điểm cho bài phát biểu gây sốt về chú chó của mình – Fala và đi tham quan thành phố New York trong một chiếc xe hơi mở dưới trời mưa vài tuần trước ngày bầu cử. Tháng 11/1944, ông Roosevelt đã đánh bại ông Dewey một cách dễ dàng, mặc dù với tỷ số phiếu phổ thông sít sao hơn so với bất kỳ chiến thắng nào trước đó của ông.
Bích Thảo(Theo History)
