Theo New York Times, bất chấp lệnh cấm vận kinh tế gần như hoàn toàn của Mỹ đối với Nga, các công ty Mỹ vẫn chi khoảng 1 tỷ USD mỗi năm để mua uranium từ Nga. Đến nay, những nỗ lực của Mỹ nhằm giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung uranium từ Nga đều không mang lại kết quả.
Nhiên liệu hạt nhân rõ ràng không được đề cập trong hàng chục gói trừng phạt do Mỹ và Liên minh châu Âu công bố kể từ khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine vào năm 2022.
Mỹ và Bỉ áp lệnh trừng phạt đối với dầu mỏ, khí đốt và than đá của Nga nhưng vẫn tiếp tục mua uranium đã được làm giàu từ Tập đoàn năng lượng hạt nhân Nhà nước Rosatom của Nga.
Đối với Mỹ, việc tiếp tục phụ thuộc vào nguồn cung nhiên liệu hạt nhân của Nga là cần thiết. Các nhà máy làm giàu uranium của Mỹ đã bị đóng cửa sau Chiến tranh Lạnh do các nhà nhập khẩu Mỹ mua uranium của Nga với giá rẻ hơn đáng kể. Hiện tại, Mỹ chỉ có hai cơ sở được cấp phép sản xuất nhiên liệu hạt nhân cấp cao, nằm ở bang Ohio và New Mexico.
Theo một bài báo của GHS Climate - công ty tư vấn năng lượng sạch, mặc dù Tổng thống Mỹ Joe Biden đã phân bổ 700 triệu USD nhằm đẩy mạnh sản xuất ở hai nhà máy này nhưng cơ sở tại bang Ohio vẫn chưa hoàn thành, trong khi cơ sở tại bang New Mexico hoạt động với một nửa công suất.
Trao đổi với New York Times, công ty điều hành cơ sở tại bang Ohio cho hay có thể mất hơn 10 năm để bắt kịp sản lượng của Rosatom. New York Times ước tính, khoảng 1/3 lượng uranium làm giàu sử dụng tại Mỹ được nhập khẩu từ Nga. Ngoài ra, gần một nửa lượng uranium làm giàu trên thế giới được sản xuất ở nước này.
Hồi tháng 4/2023, Mỹ, Anh, Canada, Nhật Bản và Pháp cho biết sẽ phát triển chuỗi cung ứng nhiên liệu hạt nhân mới nhằm loại trừ các sản phẩm từ Nga.
Tuy nhiên, những nỗ lực của Mỹ nhằm khởi động Lò phản ứng modul cỡ nhỏ (SMR) thế hệ tiếp theo đã bị cản trở bởi thực tế rằng, Rosatom là công ty duy nhất trên thế giới sản xuất uranium có độ làm giàu thấp (HALEU) đáp ứng yêu cầu của các lò phản ứng này.
Trong khi đó, Pháp đã tăng gấp 3 lần lượng uranium nhập khẩu từ Nga vào năm 2022. Hồi tháng 5/2023, Paris cũng tuyên bố sẽ tiếp tục mua nhiên liệu hạt nhân từ Moscow trong thời gian tới.
Với việc Mỹ đến nay vẫn chưa thể đẩy mạnh hoạt động làm giàu uranium, Nga hiện vẫn là nhà cung cấp uranium đã làm giàu cho phần lớn thế giới. Rosatom có 20/53 lò phản ứng hạt nhân đang được xây dựng vào giữa năm 2022, trong đó 17 lò nằm ở nước ngoài.
Gần đây, Rosatom đã hoàn thành quá trình xây dựng nhà máy điện nguyên tử đầu tiên của Thổ Nhĩ Kỳ tại thành phố Akkuyu. Nga cũng đang cung cấp nhiên liệu cho một số lò phản ứng ở Ấn Độ, đồng thời mở rộng nhà máy điện hạt nhân tại Hungary và xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên ở Bangladesh.
Đinh Kim (Theo RT)
