Vào cữ đầu tháng chạp, bọn trẻ con chúng tô? bắt đầu trừ lù? từng ngày đến tết. Ngườ? lớn lo chạy chợ k?ếm t?ền thế nào không b?ết, chứ bọn nhóc chúng tô? thì mong tết đến cháy lòng.
Tô? nhớ những ngày g?áp tết ấy, mẹ tô? đ? suốt, hôm nào cũng từ sớm ma? đến tố? mịt. Hôm thì bà gánh đỗ đ? bán ở chợ Hồ, hôm thì gánh lá dong vào chợ Nú?. Anh tra? tô? (kh? ấy là s?nh v?ên) mang một can nước mắm 20 lít từ Hà Nộ? về, hôm sau mẹ tô? tất tưở? gánh đ? bán rong khắp làng. Hồ? ấy mọ? thứ đều th?ếu, ngườ? ta phả? lo chuẩn bị từ gó? hạt t?êu, mì chính, nước mắm… trước tết cả tháng. (Mỗ? nhà cũng chỉ dám mua và? cù? dìa mì chính, một cút nước mắm, nhà nào khá g?ả mớ? mua nổ? nửa lít). Đến ch?ều 28 tết, mẹ về sớm, lục trong bị ra một mảnh vả? ph?n, tranh thủ dắt tô? đến ông thợ may làng cắt cho tô? cá? áo mớ?. Khỏ? cần nó? tô? sướng đến thế nào, nhảy chân sáo khắp đường làng. Ông thợ may làng dịp tết đông khách lắm, nhưng toàn cắt cho trẻ con thô?. Hồ? ấy tô? cứ thắc mắc ngườ? lớn hình như không thích quần áo mớ? hay sao ấy, đa phần họ vẫn mặc những bộ quần áo rung rúc, đến mấy năm rồ? mẹ tô? chưa may cá? áo nào.
Năm ấy nhà tô? đụng lợn, con lợn chừng 50kg, có 4 nhà cùng chung. Sớm 29 tết, ông thợ mổ đã đến, tró? ghì con lợn lô? ra khỏ? chuồng, đặt lên cá? chõng tre. Mổ lợn là một ngày rất vu?, mấy đứa trẻ con chúng tô? lăng xăng đun nước và xí phần cá? bong bóng lợn để thổ? làm bóng bay. Ch?ều ấy được ăn một bữa lòng lợn đã đờ?. T?ếng g?ã g?ò kí cốp vang khắp làng kh?ến những con t?m trẻ nhỏ lâng lâng rộn ràng.
Ch?ều 30 tết, mẹ ngồ? gó? bánh chưng, chúng tô? xúm xít xung quanh, x?n mẹ và? cá? lá con gó? mấy cá? bánh be bé rồ? gử? vào nồ?, thích lắm. Mẹ sa? chị Tư đun một nồ? to nước mù? g?à để mấy chị em tắm tất n?ên. Trờ? rét, nhà tắm không có phả? tắm ở vườn, cắm mấy cá? cọc tre rồ? quây lá chuố? khô, g?ó lạnh thổ? ù ù, vừa tắm vừa run lập cập. Nhưng mà thích, từng lớp ghét lưu cữu bong ra, ngườ? nhẹ thoáng hẳn, phơ? phớ? như muốn bay lên cùng mùa xuân.
| t?ntuc-tet-2.jpg" alt="Bồ? hồ? nhớ lạ? Tết quê xưa" w?dth="500" /> |
| Ảnh m?nh họa |
Tết thật rồ?. Từng tràng pháo nổ g?òn g?ã, mù? thuốc pháo trộn vớ? mù? hương trầm ngan ngát lá hương vị đặc trưng của tết suốt đờ? không thể nào quên. Xong bữa cỗ sáng, tô? là út ít, được theo mẹ đ? “lễ cũ” (ở quê ngườ? ta gọ? đ? chúc tết là đ? lễ cụ, đến nhà nào thủ tục đầu t?ên là vá? trước ban thờ), được đầy một tú? t?ền xu mừng tuổ?. Ch?ều, chúng tô? thích nhất là được ra chơ? cây đu. Từ khoảng 23 tháng chạp, các anh tra? làng đã trồng đu. Hồ? ấy cây đu nh?ều lắm, cứ 1-2 xóm có một cây. Nam nữ thanh n?ên háo hức xếp hàng để đánh hết lượt nọ tớ? lượt k?a, từ sáng đến ch?ều tố? không lúc nào ngớt. G?a? thanh, gá? lịch lên đu, ngườ? ở dướ? xuýt xoa. Có bà cụ g?à lắm, tần ngần đứng xem. Cụ lẩm bẩm: “Ngày xưa tô? vớ? ông Phó cũng nhờ đánh đu mà thành vợ chồng đấy, thế mà đã hơn sáu chục năm rồ?, nhà tô? khuất nú? cũng hơn chục năm…”
Lễ hộ? tết hồ? ấy ngoà? đánh đu còn có đấu vật, đ? xe đốt pháo, thổ? cơm th? (nồ? cơm được đặt trong một cá? quang sắt, phả? vừa gánh vừa thổ?, một ngườ? gánh, một ngườ? cầm bó đuốc rê ở đít nồ?, cứ thế đ? vòng quanh đến kh? cơm chín). Trò nào cũng vu?, cũng hay cả, nhưng thú nhất có lẽ là trò chèo đò bắt vịt. Trong ao nước, con vịt cứ bơ? thoăn thoắt, ngườ? chơ? chèo một ch?ếc thuyền nan nhỏ đuổ? theo đến kh? túm được vịt mớ? thô?. Ngườ? xem vòng quanh ao, reo hò cổ vũ tưởng vỡ trờ?, mỗ? kh? con vịt chạy lên bờ, ngườ? ta lạ? cầm cây gậy đầu có buộc túm lá chuố? xua xuống. Có kh? ngườ? chơ? mả? quà? tay bắt vịt mà lộn cả thuyền, ướt lướt thướt, cả đám ngườ? xem lạ? được trận cườ? sảng khoá?.
Bây g?ờ thì chẳng còn đâu cá? không khí tết ngày xưa. G?ờ về làng thấy buồn quá: Đường làng xưa phong quang là thế, nay ha? bên đường là ha? dãy nhà ống mặt t?ền chừng 4-5 mét, sơn kẻ lòe loẹt, bức bố?. Ngườ? quê học tập một cách dạ? dột thứ k?ến trúc tồ? tàn của đô thị. Chẳng còn không khí sắm tết như xưa, hàng hóa và dịch vụ g?ờ sẵn, đến bánh chưng mà nh?ều nhà cũng mua luôn cho t?ện. Hỏ? sao không gó? bánh chưng, ngườ? ta đáp là ngày tết ăn và? ch?ếc chứ mấy, gó? làm gì cho kích rích. Nghe mà buồn, tưởng chỉ ở thành phố, chứ đến thôn quê mà cũng mất cá? cảnh ngồ? quây quần bên nồ? bánh chưng chờ g?ao thừa, vớt cá? bánh nóng hổ? lên cúng tổ t?ên, thế thì còn gì là tết nữa, hở g?ờ?!
Đa phần thanh n?ên tra? tráng bỏ làng đ? làm ăn xa, có ngườ? tận Lâm Đồng, Đắk Lắk, có ngườ? vào mã? M?nh Hả?, Tây N?nh, có kh? mấy năm mớ? về tết một lần. Ở làng g?ờ rặt ngườ? g?à vớ? trẻ con. Đến 28-29, thậm chí tận 30 tết, nh?ều ngườ? mớ? về làng. Chẳng còn gốc đu, chẳng còn đấu vật, chẳng còn th? thổ? cơm vớ? chèo đò bắt vịt. Hình như a? cũng quay cuồng bận rộn vớ? cuộc mưu s?nh. Ngày Tết, uống rượu xong là xúm vào chơ? “t?ến lên”, “tá lả” ăn t?ền, trẻ con và phụ nữ thì g?ả? trí qua ch?ếc t? v?. Sân kho hợp tác xưa là nơ? tổ chức những trò chơ? dân g?an, g?ờ ở đâu xuất h?ện một đám “quay số trúng thưởng” ồn ào loa đà?, mờ? mọc ngườ? ta quay số “một ăn mườ?”. Nam thanh, nữ tú rủ nhau đ? chơ?, nhưng nào còn chỗ, đâu cũng nhà, cũng ngườ?, chỉ còn duy nhất nghĩa trang l?ệt sỹ làng là thoáng, họ kéo nhau đến đấy chụp ảnh. G?ờ lạ? còn du nhập cá? tục há? lộc vườn chùa vào đêm g?ao thừa. Đầu têu là mấy anh chàng s?nh v?ên vớ? cán bộ ngườ? làng về quê ăn tết, sau thì thanh n?ên làng bắt chước. Sáng mồng một lên chùa làng, thấy cây cố? trụ? thù? lù?, cành lá la l?ệt vương vã? khắp sân, sư cụ chán chưa buồn quét.
Tết xưa nay còn đâu, tô? cứ lẩn thẩn buồn nhớ những tết xưa. Ngườ? ta bảo hay hồ? tưởng quá khứ là dấu h?ệu của tuổ? g?à. Lẽ nào mình đã g?à rồ? sao?
Theo Pháp Luật V?ệt Nam
