Trong tâm tư của những người truyền thống xưa, việc một con người ra đi không kém phần quan trọng so với việc một người mới chào đời, vì thế nghi lễ mai táng được xem trọng vô cùng. Đặc biệt, với tầng lớp thượng lưu và quý tộc, việc này còn thể hiện lòng kính trọng và tình cảm của thế hệ sau dành cho thế hệ trước.
Chính vì vậy, cách thực hiện nghi thức mai táng trong quá khứ thường bao gồm việc đặt các vật phẩm quý báu vào miệng người đã khuất. Những vật phẩm này không chỉ phản ánh địa vị xã hội của họ mà còn thể hiện vị trí quan trọng trong xã hội. Chẳng hạn, khi Từ Hy thái hậu qua đời, miệng bà đã nắm giữ một viên dạ minh châu có giá trị 1080 vạn lượng và quan tài bọc ngọc trai xung quanh. Hay ví dụ như khi Vua Càn Long từ giã thế gian, một viên ngọc bội hình ve sầu được đặt vào miệng với ý nghĩa "ve sầu thoát xác".
Phong cách này không chỉ đại diện cho sự giàu có trong cuộc sống sau cõi trần mà còn phản ánh niềm tin vào một cuộc sống tốt lành ở thế giới bên kia. Hơn nữa, theo các chuyên gia, dạ minh châu còn được xem như một biểu tượng để bảo vệ thi hài khỏi sự phân hủy.
Tuy nhiên, Võ Tắc Thiên lại khác hoàn toàn, bà không lựa chọn ngậm ngọc mà lại lựa chọn ngậm gỗ khi qua đời. Theo các nhà sử học, hành động trái ngược của Võ Tắc Thiên là hoàn toàn có ý đồ riêng, không giống với những gì ta thường thấy. Điều này có thể liên quan chặt chẽ đến những dự tính đặc biệt của bà.
Ngoài ra, việc thay thế ngọc bằng gỗ khiến người ta nhớ đến một tấm bia mà không có chữ nào được đặt trước lăng mộ của bà. Theo các nghiên cứu khảo cổ, diện tích tổng cộng của khu lăng mộ Võ Tắc Thiên và Hoàng Đế Đường Cao Tông khoảng 2,3 triệu mét vuông. Trong tận cùng của khu lăng mộ nằm một tấm bia khổng lồ cao tới 7,5 mét, nặng hơn 100 tấn, tuy nhiên trên bia không viết bất kỳ chữ nào, được gọi là "Vô tự bia".
Về khía cạnh "Vô tự bia", có nhiều cách để giải thích điều này. Một cách giải thích đầu tiên theo quan điểm của Võ Tắc Thiên cho rằng những thành tựu và việc làm của bà không thể được chứa đựng hoàn toàn trong một tấm bia. Do đó, bà đã để tấm bia đá trống trơn, thể hiện rằng thành tựu của mình vượt ra ngoài khả năng diễn đạt bằng từ ngữ.
Còn một cách giải thích khác dựa trên di chúc của Võ Tắc Thiên. Trong di chúc, bà tuyên bố: "Những việc làm hay sai lầm của tôi cần phải được đánh giá bởi thế hệ sau, vì thế hãy để tấm bia của tôi trống trơn". Có thể, Võ Tắc Thiên cảm thấy công lao của mình quá lớn hoặc tội lỗi của mình quá nặng nề, nên cố tình để lại phần đánh giá về cuộc đời và tác phẩm của mình cho thế hệ sau tự bình luận.
Dựa trên tư tưởng của Võ Tắc Thiên, các nhà sử học đưa ra quan điểm rằng việc đặt một miếng gỗ vào miệng của bà sau khi qua đời cũng mang ý nghĩa tương tự. Trong quá khứ, người Trung Quốc thường sử dụng thẻ tre (mộc độc) hoặc thẻ gỗ (trúc giản) để ghi chép nội dung. Hành động ngậm miếng gỗ khi qua đời của Võ Tắc Thiên có thể tượng trưng cho việc bà muốn để cho các linh hồn hoặc thần linh đánh giá và định giá về những hành động của mình.
Võ Tắc Thiên (624 - 705) được biết đến là một nhà chính trị gia kiệt xuất. Bà là một phi tần ở hậu cung của Đường Thái Tông Lý Thế Dân, sau trở thành Hoàng hậu thứ hai của Đường Cao Tông Lý Trị, về sau trở thành Hoàng đế triều đại Võ Chu làm gián đoạn nhà Đường. Bà là mẹ của 2 vị hoàng đế kế tiếp, Đường Trung Tông Lý Hiển và Đường Duệ Tông Lý Đán.
Sau khi Đường Cao Tông qua đời, Võ Tắc Thiên trải qua các đời Đường Trung Tông và Đường Duệ Tông với tư cách hoàng thái hậu và cuối cùng trở thành hoàng đế duy nhất của triều đại Võ Chu - triều đại mà bà sáng lập tồn tại từ năm 690 đến năm 705. Do đó, Võ Tắc Thiên trở thành nữ hoàng đế duy nhất được công nhận trong lịch sử Trung Quốc.
Trong 15 năm cai trị với tôn hiệu Thánh Thần Hoàng đế, Võ Tắc Thiên mở mang lãnh thổ Trung Quốc, khuyến khích phát triển Phật giáo, tập trung phát triển kinh tế - xã hội, duy trì sự ổn định trong nước. Tuy nhiên, do tư tưởng nam tôn-nữ ti đã ăn sâu trong lòng xã hội phong kiến, lại thêm tính cách độc ác, hà khắc trong việc cai trị, đã khiến đông đảo cựu thần nhà Đường không phục.
Phương Linh(T/h)
