Tần Thủy Hoàng là một trong những vị hoàng đế nổi danh và có ảnh hưởng nhất lịch sử Trung Hoa. Khi còn sống, ông đã cho xây dựng lăng mộ bề thế của mình trong suốt 28 năm.
Lăng mộ Tần Thủy Hoàng được coi là một cung điện dưới lòng đất và ẩn chứa vô vàn bí mật rợn người. Chính vì thế mà đến tận ngày nay, hậu thế vẫn chưa dám khai quật hoàn toàn ngôi mộ lịch sử này vì quá nhiều nguy hiểm rình rập.
Những phát hiện về các ngọn đèn "ngàn năm không tắt" trong mộ cổ từng làm chấn động giới khảo cổ thế giới. Ngọn đèn này thường được dân chúng thời xưa thắp vào đêm 30 hoặc trong những dịp thờ cúng. Những chiếc đèn sáng rực được coi là "binh lính" canh gác cho giấc ngủ thiên thu của hoàng đế.
Ban đầu, chúng cũng được cho là những tình tiết được người đời đồn thổi và không có thật. Song về sau, không ít chứng minh thực tế cho thấy ánh sáng vĩnh hằng này có tồn tại.
Tương truyền rằng, ngọn đèn này có tên gọi là "Trường Minh Đăng" vì sở hữu ánh sáng không dễ bị dập tắt. Loại đèn này từng mà được sử dụng trong các ngôi mộ cổ của bậc đế vương và giới quý tộc ở cả phương Đông lẫn phương Tây.
Trong một số lăng mộ thuộc các nền văn minh Ai Cập, Hy Lạp và La Mã cổ đại, loại đèn này cũng được sử dụng từ hàng ngàn năm về trước với niềm tin rằng ánh sáng của đèn Trường Minh có thể xua đuổi bóng tối và soi đường cho người quá cố.
Những người được tận mắt chứng kiến sự trường tồn của các ngọn đèn chính là những tên đào trộm mộ liều lĩnh, không e sợ lời nguyền tồn tại ngay trong các ngôi đền, các lăng mộ bí ẩn.
Các ghi chép về ngọn đèn vĩnh cửu trong mộ cổ khá nhiều nhưng không một ai lý giải được nguyên tắc hoạt động của chúng.
Vào năm 527, khi Syria còn nằm dưới sự thống trị của Đế quốc Đông La Mã, các binh sĩ Đông La Mã đồn trú tại lãnh thổ Syria lúc đó đã phát hiện trong một hốc tường nọ tồn tại một ngọn đèn, bên ngoài được che bằng chiếc chụp rất tinh xảo. Chiếc chụp này dường như được thiết kế để chắn gió.
Theo văn khắc được phát hiện vào thời điểm ấy, ngọn đèn đã được thắp từ năm 27, đồng nghĩa với việc, nó đã bền bỉ sáng suốt… 500 năm. Nhưng thật đáng tiếc vì đám binh sĩ đã làm hỏng ngọn đèn, khiến hậu thế không thể lý giải nguyên lý hoạt động kỳ diệu của nó.
Một nhà sử học Hy Lạp cũng đã ghi chép về ngọn đèn thần luôn thắp sáng trên cửa đền thờ thần Mặt Trời tại Ai Cập. Ngọn đèn này không dùng bất cứ nhiên liệu gì nhưng vẫn chiếu sáng trong vài thế kỷ. Theo miêu tả của nhà thần học người La Mã là Saint Augustin, tại ngôi đền Isis của Ai Cập cũng có một ngọn đèn tương tự, thắp sáng vĩnh cửu bất chấp tác động của mưa gió.
Vào năm 1.400, người ta lại phát hiện bên trong mộ phần của Pallas, con trai Vua Evandra thời La Mã cổ đại tồn tại một ngọn đèn cháy sáng trong hơn 2.000 năm. Gió và nước không thể dập tắt ánh sáng vĩnh cửu của nó. Có lẽ, cách duy nhất để phá hủy ngọn đèn chính là trút sạch thứ chất lỏng đặc biệt có trong nó.
Năm 1.534, đội quân của Vua Henry VIII xông vào giáo đường Anh, giải tán các đoàn thể tôn giáo và khai quật rất nhiều ngôi mộ. Khi đào bới mộ phần của cha Hoàng đế La Mã Constantin tại Yorkshire, họ phát hiện ra một ngọn đèn đang cháy sáng. Cha của vị vua này mất vào năm 300, cũng có nghĩa, ngọn đèn được tìm thấy đã có tuổi thọ đến 1.200 năm.
Năm 1586, nhà sử học Cambden (Anh) cũng nhắc về một ngọn đèn vĩnh cửu tại phần mộ của Constantius Chlorus, cha của Costantin Đại Đế. Chlorus qua đời năm 306 ở Anh và từ đó, có một ngọn đèn vĩnh cửu được đặt trong phần mộ của ông.
Vua Henri 8 vào năm 1539 đã giải tán rất nhiều nhà thờ và tu viện ở Anh, từ đó, có rất nhiều ngọn đèn vĩnh cửu được thắp lên và không bao giờ tắt, trừ khi bị đập vỡ.
Năm 1610, nhà nghiên cứu Ludovicius Vives khẳng định ông đã từng nhìn thấy một ngọn đèn vĩnh cửu (cháy qua 1.500 năm) và bị đám thợ gốm đập vỡ. Cũng có một ngọn đèn vĩnh cửu được tìm thấy tại Cordone vào năm 1846, ở Tây Ban Nha.
Các phát hiện nói trên chứng tỏ những ngọn đèn kỳ bí này không phải là sản phẩm của riêng Hy Lạp, Ai Cập hay La Mã. Linh mục Evariste - Regis Huc (1813-1860) là người rất thích du ngoạn ở châu Á và đã tìm được một ngọn đèn bất tử như vậy ở Tây Tạng vào năm 1853.
Sau nhiều năm, bí ẩn về những ngọn đèn không tắt chưa hề được giải mã. Hậu thế vẫn miệt mài tìm kiếm lời giải cho những câu hỏi hãy còn bỏ ngỏ.
Vào năm 1610, người ta đã khai quật ngôi mộ của một nhà giả kim có tên là Los Cruz sau khi ông này qua đời được 120 năm. Trong mộ cũng có một ngọn đèn kỳ bí như vậy. Do đó, người ta ngờ rằng, chính những nhà giả kim và thợ đúc kim loại thời xưa là những người nắm rõ kỹ thuật chế tạo loại đèn ngàn năm không tắt này.
Nhà hóa học Brand (Hambourg - Đức) vào năm 1669 nhận định những ngọn đèn vĩnh cửu này cháy lâu như thế là do phốt pho. Người khác lại cho rằng chúng cháy lâu là do không cần không khí, ngược lại, nếu tiếp xúc với không khí chúng sẽ tắt. Nếu quả ý kiến này là đúng, thì lẽ nào người xưa đã biết kỹ thuật hút chân không. Song lửa cháy không cần oxy là chuyện hết sức khó hiểu.
Một trong những điều đáng tiếc là những ngọn đèn bí ẩn này không được để ý bảo quản và giữ gìn cho đời sau. Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng, vào thời bấy giờ, những ngọn đèn vĩnh cửu nhiều vô kể, không cần thiết phải giữ gìn nên họ không có các biện pháp bảo quản những phát hiện "để đời" này.
Theo các ghi chép, trên thực tế, người cổ đại cũng có nghĩ đến việc bảo quản những ngọn đèn này, nhưng lạ lùng thay, ít lâu sau khi được tìm ra, chúng nhanh chóng bị phá hủy bởi nhiều nguyên nhân khác nhau.
Những ngọn đèn vĩnh cửu vẫn tiếp tục âm ỉ cháy đâu đó trong các mộ cổ chưa được khai quật nhưng để tìm lại loại đèn ấy cần mất một thời gian rất dài nữa và hoàn toàn dựa vào sự may mắn của các nhà khảo cổ. Chỉ có điều chắc chắn nhất là công nghệ để tạo nên chúng giờ đã thất truyền, khiến con người của xã hội hiện đại không thể lý giải về chúng.
Mộc Miên (T/h)
