Bằng sự nhạy bén của một thương lá?, ông Ch. b?ết mình đã chạm tay vào kho báu cổ vật trong một lần thu gom hả? sản được ngư dân cho mấy món đồ “sành sứ”....
Từ thông t?n của ngư dân, một cuộc kha? quật khảo cổ học dướ? nước d?ễn ra suốt ha? năm 1990 - 1991, mang về hàng chục ngàn h?ện vật quý g?á từ con tàu bị đắm cách đây hơn 300 năm gần đảo Hòn Cau, thuộc vùng b?ển tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, thu về cho Nhà nước nh?ều tr?ệu đôla. Thế nhưng, mấy a? b?ết đằng sau hàng chục ngàn cổ vật quý g?á ấy còn có “câu chuyện buồn” của một lão ngư ông - ngườ? được cho đã phát h?ện ra kho báu này.
Săn lùng cổ vật
Đầu năm 1989, g?ớ? buôn đồ cổ khu vực Đồng Khở?, Lê Công K?ều rỉ ta? về một đường dây vận chuyển cổ vật từ ngoà? tỉnh về TP.Hồ Chí M?nh t?êu thụ. Số đồ cổ này được cho là thu gom từ xác một con tàu cổ bị đắm trên b?ển Đông. Hàng hóa trên tàu được đồn đoán toàn bằng gốm sứ thượng hạng của Trung Hoa, nhưng tọa độ con tàu chìm ở đâu thuộc vùng b?ển nào vẫn là một bí ẩn.
Trong lúc g?ớ? chơ? cổ vật còn hoà? ngh? tính xác thực của t?n-don-hon-ma-nhap-vao-ch?m-se-a15698.html">t?n đồn thì bất ngờ thị trường đồ cổ ở TP.Hồ Chí M?nh “dậy sóng”. Hàng loạt món đồ cổ có n?ên đạ? thế kỷ XVII của Trung Hoa như chén, dĩa, bình, chóe... đủ loạ?, bằng gốm sứ vớ? ha? màu xanh lam và trắng, nh?ều loạ? còn bị hàu bám xuất h?ện trên thị trường. G?ớ? chơ? cổ vật cho rằng đây là những món đồ cổ cực kỳ quý g?á, được sản xuất từ thờ? Khang Hy, tr?ều nhà Thanh, Trung Quốc. Khỏ? phả? nó?, g?ớ? chơ? cổ vật lúc bấy g?ờ bị hấp lực của nó thu hút đến mức nào. Ngườ? tranh nhau vung t?ền ra thu gom, ngườ? dùng vàng đổ? cổ vật, kẻ thì âm thầm đ?ều tra nguồn gốc của chúng.
Sau thờ? g?an, g?ớ? chơ? cổ vật cũng lần ra được chút manh mố?. Họ thấy cứ năm bảy ngày có một ngườ? đàn ông mang nh?ều món đồ cổ ra đường Đồng Khở?, Lê Công K?ều chào bán. Họ thật sự “sốc” kh? b?ết chủ nhân những món đồ cổ quý g?á k?a là một ngườ? có nh?ều năm đ? buôn khô mực từ Vũng Tàu về TP.Hồ Chí M?nh.
Ông ta có tên là Ch. Từ đây, đường dây vận chuyển cổ vật về TP.Hồ Chí M?nh dần hé lộ. Lúc bấy g?ờ nh?ều tay buôn đồ cổ có “số má” trên phố Lê Công K?ều đã cử “tr?nh sát” xuống các cảng cá ở Vũng Tàu để dò xét, nhưng họ hoàn toàn thất vọng. Vì ngay cả các chủ vựa cá lớn ở Bến Đá, Long Đ?ền, Long Hả?... cũng tỏ ra ngạc nh?ên kh? nghe nhắc đến “kho báu” này.
Bở? họ đâu b?ết rằng những món cổ vật k?a kh? vừa vớt về đến đất l?ền đều bị ông Ch. thâu tóm.
Buôn khô mực trúng đồ cổ
Ông Ch. - một ngườ? buôn khô mực từ Long Hả? về TP.Hồ Chí M?nh những năm 1980. Trong một lần thu gom mực, ông Ch. được ông Năm Son (Lê Văn Son, nay 77 tuổ?, ngụ thị trấn Long Hả?) - một ngư dân câu mực trên vùng b?ển Vũng Tàu - tặng mấy món đồ “sành sứ” nó? là mang về xà? cho vu?.
Theo lờ? ông Năm Son, kh? ông Ch. nhận mấy món đồ “sành sứ” cũng tỏ ra thờ ơ vì cho rằng chúng chẳng có g?á trị gì. Nhưng vì mố? thâm tình, nể trọng là bạn hàng lâu năm vớ? nhau nên ông Ch. m?ễn cưỡng mang chúng về Sà? Gòn. Họ đâu b?ết rằng, mấy món đồ “sành sứ” k?a kh? về đến Sà? Gòn thì được một tay chơ? cổ vật phát h?ện và mua vớ? g?á rất cao, có món lên đến và? cây vàng. Là một thương lá? có cỡ, ông Ch. nhận ra mình đã chạm được một tay vào kho báu và g?ấu nhẹm nguồn gốc của chúng.
Sau kh? bán mấy món đồ “sành sứ” cho g?ớ? chơ? cổ vật, ông Ch. tức tốc quay lạ? Long Hả?. Ông Ch. nó? vớ? ngư dân rằng, ngườ? nhà của mình trên thành phố rất thích xà? những món đồ “sành sứ” mà lần trước mang về, vì trông chúng lạ mắt. Lần này, ông Ch. không có ý x?n mà ngỏ lờ? mua lạ?.
Bằng mố? thâm tình của một bạn hàng lâu năm, ông Ch. không mấy khó khăn kh? thuyết phục họ gom mấy món đồ “sành sứ” ra cho ông lựa chọn và tự định g?á. Lúc bấy g?ờ một ch?ếc dĩa, bộ bình trà, hoặc cặp chóe... được trả g?á tương đương 5 - 7kg khô mực. Có những chuyến ngư dân vớt về nh?ều thì không còn tính món nữa mà tính bằng g?ỏ cần xé, nhưng cả ha? đều hà? lòng. Tộ? cho các ngư dân quanh năm chỉ b?ết lênh đênh trên b?ển, họ đâu thể ngờ rằng đã bị ngườ? bạn hàng lâu năm qua mặt.
Trá? lạ?, lúc bấy g?ờ ngư dân thấy v?ệc bán mấy món đồ “sành sứ” đem lạ? một số t?ền lớn hơn nh?ều so vớ? một chuyến ra khơ?. Từ đó họ âm thầm cho ghe câu ngày đêm hướng ra b?ển, thay vì câu mực họ tập trung lặn vớt mấy món đồ “sành sứ”.
Trong lúc ngư dân ra b?ển, ở đất l?ền ông Ch. thu mua lạ? những món đồ “sành sứ” mà nhóm ông Son tặng những ngườ? hàng xóm. Ông Ch. thu gom chừng nửa năm thì g?ớ? chơ? cổ vật ở TP.Hồ Chí M?nh phát h?ện ra nguồn gốc của chúng. Nh?ều tay chơ? cổ vật lúc bấy g?ờ tức đ?ên, bở? họ không thể ngờ một thương lá? hả? sản mà cũng qua mặt được họ.
Kể từ đây mở ra một cuộc “săn lùng” cổ vật lớn chưa từng có ở làng b?ển Long Hả?, Vũng Tàu. Mỗ? ngày có ít nhất và? ba tay chơ? đồ cổ xuất h?ện ở Long Hả?, tìm mua những món đồ “sành sứ” mà ngư dân đang sử dụng. Các tay săn cổ vật nó? đây chỉ là những loạ? đồ k?ểu rẻ t?ền của Trung Quốc. Trông thấy đẹp, thích xà? mớ? bỏ t?ền ra mua đến và? chục ngàn đồng/món, chứ chẳng có g?á trị gì. Nghe bù? ta?, có bao nh?êu đồ “sành sứ” vớt được, các ngư dân đành gom ra bán hết. Đ?ều đáng nó?, cho đến lúc này trong nhóm bạn câu của ông Son không a? b?ết đó là cổ vật, mà chỉ xem chúng là những món đồ “sành sứ” thông thường.
Trong kh? đó thông t?n về nguồn gốc những món đồ “sành sứ” dần đến ta? nh?ều nhóm ngư dân khác. Họ lần dò theo nhóm ông Son và phát h?ện những món đồ “sành sứ” mà nhóm ông Son lặn vớt nằm ở tọa độ X, trên vùng b?ển Hòn Cau. Cũng chính từ đây, các nhóm ngư dân bắt đầu tìm h?ểu những món đồ từ Hòn Cau đem về có g?á trị như thế nào? Họ té ngửa kh? b?ết rằng những món đồ vớt lên gần một năm qua toàn là cổ vật quý g?á. Nh?ều món như dĩa, chóe, bình trà... có g?á trị lên đến và? cây vàng chứ không phả? tương đương và? ba ký khô mực. Từ đây, ngư dân Long Hả?, Long Đ?ền, Long Đất... lao vào cuộc tìm k?ếm.
Hòn Cau, vùng b?ển từng được co? là “sóng yên b?ển lặng” đến lúc này đã “nổ? sóng”. G?ớ? ngư dân không còn quan tâm đến v?ệc đánh bắt hả? sản nữa, thay vào đó là quyết tâm lặn vớt đồ cổ. V?ệc kha? thác và buôn bán đồ cổ rầm rộ được ít lâu thì chính quyền địa phương phát h?ện, khoanh vùng và cấm ngư dân kha? thác.
Cũng theo ông Son, ông Ch. sau thờ? g?an thu gom hết mấy món đồ “sành sứ” của ngư dân vớt về, ông ta phát h?ện cha vợ ông Son còn mấy ch?ếc bình trà, bình bông và một số chén, dĩa, nên “gạ” mua hết, tất nh?ên vớ? g?á rẻ. Song, cho đến lúc Nhà nước t?ến hành kha? quật thì không a? thấy ông Ch. xuất h?ện ở Long Hả? nữa. Ngườ? ta đồn rằng ông “trúng” đồ cổ nên bỏ nghề buôn mực.
Về t?n đồn này ông Son cho b?ết, và? năm sau kh? kho báu Hòn Cau được trục vớt, trong một lần vợ ông lên Sà? Gòn mớ? phát h?ện ngườ? bạn hàng năm xưa g?ờ trở thành ông chủ t?ệm vàng khá lớn ở quận 1. Sau lần v?ếng thăm bất đắc dĩ này, vợ ông được ông Ch. tặng năm phân vàng để làm quà lộ phí!
(Còn t?ếp)
Theo CA TP.HCM
