Bệnh này có thể mắc ở bất cứ lứa tuổi nào do chưa được tiêm phòng hoặc đã tiêm phòng nhưng chưa được tiêm nhắc lại.
Bệnh sởi là bệnh truyền nhiễm gây dịch, lây qua đường hô hấp do vi rút sởi gây nên. Trước đây bệnh sởi chủ yếu gặp ở trẻ em dưới 5 tuổi, hay xảy ra vào mùa lạnh. Hiện nay bệnh có thể mắc ở bất cứ lứa tuổi nào do chưa được tiêm phòng hoặc đã tiêm phòng nhưng chưa được tiêm nhắc lại.
Bệnh sởi lây truyền qua đường hô hấp, do dịch tiết mũi họng mang vi rút sở của người bệnh theo không khí thoát ra khi ho, hắt hơi, nói chuyện… Bệnh dễ lây lan ở những khu vực đông người như: nhà trẻ, trường học, khu đông dân cư… và dễ gây thành dịch.
Bệnh có biểu hiện đặc trưng là sốt, viêm kèm tiết dịch niêm mạc (nhất là ở đường hô hấp) và phát ban. Bệnh có thể dẫn đến nhiều biến chứng như tiêu chảy, viêm phổi, viêm giác mạc, thậm chí có thể viêm não dẫn đến tử vong.
Bệnh diễn tiến qua các giai đoạn như sau:
- Giai đoạn ủ bệnh: 10-14 ngày. Người bệnh không có biểu hiện gì đặc biệt. Đây là giai đoạn vi rút sởi phát triển là lan đi khắp cơ thể.
- Giai đoạn khởi phát: 2-4 ngày. Bệnh nhân sốt cao, viêm xuất tiết đường hô hấp, viêm kết mạc.
- Giai đoạn toàn phát: 2-5 ngày. Thường sau khi sốt cao 3-4 ngày: phát ban, từ sau tai, sau gáy, trán, mặt, cổ rồi lan đến thân mình và tứ chi, cả ở lòng bàn tay và gan bàn chân. Khi ban mọc hết toàn thân thì sốt giảm dần.
- Giai đoạn hồi phục: Ban nhạt dần rồi chuyển sang màu xám, bong vảy phấn sẫm màu.
Nếu không có biến chứng thì bệnh sẽ khỏi. Có thể còn ho kéo dài 1-2 tuần sau khi hết ban.
Khi chăm sóc theo dõi, phải chú ý và đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay khi có các dấu hiệu sau:
– Trẻ sốt cao liên tục ≥ 39°C- 40°C.
– Nôn tất cả mọi thứ, không ăn uống gì, co giật, lơ mơ…
– Khó thở, thở nhanh.
– Phát ban toàn thân mà vẫn sốt cao.
Chăm sóc và theo dỏi trẻ tại nhà:
Đối với bệnh sởi không có/chưa có biến chứng có thể chăm sóc và điều trị tại nhà cho trẻ như sau:
- Cách ly trẻ bệnh với trẻ lành.
- Cho trẻ uống thuốc hạ sốt khi sốt > 38ºC.
- Người chăm sóc cần đeo khẩu trang, rửa tay sạch trước và sau mỗi lần tiếp xúc với trẻ bị bệnh.
- Vệ sinh trẻ như tắm hàng ngày, thay quần áo, vệ sinh môi trường xung quanh, giữ gìn phòng thông thoáng sạch sẽ. Tránh quan niệm sai lầm cho trẻ kiêng tắm, kiêng gió sẽ làm cho bệnh nặng hơn.
- Nhỏ mắt bằng nước muối 0,9% ngày 3 lần.
-Tiếp tục bú mẹ bình thường và bú nhiều hơn nếu được. Trẻ ≥ 6 tháng vẫn tiếp tục cho bú, cho trẻ uống thêm nhiều nước và kết hợp chế độ ăn bổ sung hợp lý cho trẻ bệnh. Thức ăn cho trẻ cần mềm, dễ tiêu và nên chia thành nhiều bữa trong ngày.
- Bổ sung vitamin A:
+ Trẻ dưới 6 tháng: uống 50.000 đơn vị / ngày x 2 ngày liên tiếp.
+ Trẻ 6- 12 tháng: uống 100.000 đơn vị / ngày x 2 ngày liên tiếp.
+ Trẻ trên 12 tháng tuổi và người lớn: uống 200.000 đơn vị/ ngày x 2 ngày liên tiếp.
Cách phòng bệnh: Tiêm ngừa bằng vắc xin là biện pháp phòng bệnh sởi hiệu quả nhất. Tiêm vắc xin mũi đầu khi trẻ đủ 9 tháng, mũi 2 khi trẻ đủ 18 tháng.
BS Dư Tuấn Quy/BV Nhi đồng 1
