Hơn 1 tuần sau ngày bầu cử 8/11, kết quả cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ Mỹ 2022 cuối cùng đã ngã ngũ. Trong đó, đảng Cộng hòa đã giành đủ 218 ghế để kiểm soát Hạ viện còn đảng Dân chủ vẫn giữ vững thế đa số với cách biệt "mong manh" tại Thượng viện.
Quốc hội "chia làm hai"
Chiến thắng của đảng Cộng hòa đã kết thúc 4 năm kiểm soát Hạ viện của đảng Dân chủ. Theo đó, đảng Dân chủ sẽ phải trao lại cho đảng Cộng hòa các vị trí chủ tịch Hạ viện và chủ tịch các ủy ban quan trọng.
Việc kiểm soát Hạ viện sẽ mang lại cho đảng Cộng hòa một số quyền lực trong 2 năm tới. Dù vậy, Chủ tịch Hạ viện tiếp theo của đảng Cộng hòa cũng phải đối mặt với những thách thức không nhỏ nếu muốn thông qua một dự luật bởi cách biệt giữa 2 đảng không lớn và chỉ cần một vài sự phản đối trong nội bộ đảng cũng đủ để cản trở dự luật.
Trước cuộc bầu cử, đảng Cộng hòa đã kỳ vọng vào một "làn sóng đỏ" giúp họ kiểm soát Hạ viện với cách biệt thoải mái hơn nhưng điều đó đã không xảy ra. Ngược lại ở Thượng viện, đảng Dân chủ vẫn nắm thế chủ động và còn có thể gia tăng cách biệt khi cuộc bầu cử ở Georgia có kết quả cuối cùng.
Theo Guardian, với việc kết quả bầu cử đã rõ ràng ở cả Thượng viện và Hạ viện, Washington sẽ phải làm việc với một Quốc hội bị "chia làm hai" trong ít nhất 2 năm tới và điều này chắc chắn gây ra những tác động không nhỏ tới nền chính trị Mỹ.
Đảng Dân chủ giờ sẽ gặp nhiều trở ngại nếu muốn thông qua một dự luật nào đó khi đảng Cộng hòa nắm quyền ở Hạ viện. Trong đó, đảng Cộng hòa có thể tận dụng thế đa số của mình để ngăn chặn dự luật do Thượng viện đảng Dân chủ thông qua.
Kể từ khi Tổng thống Joe Biden nhậm chức, nhiều dự luật của ông đã được thông qua với sự đồng thuận của lưỡng đảng, bao gồm luật cơ sở hạ tầng được ký ban hành hồi năm ngoái. Tuy nhiên, Chủ tịch Hạ viện mới của đảng Cộng hòa có thể sẽ do dự và không muốn ông Biden cũng như đảng Dân chủ có thêm dự luật nào khác có thể giúp họ giành lợi thế trong cuộc bầu cử tổng thống 2024. Điều này được cho là sẽ gây ra một sự hỗn loạn khác tại Quốc hội trong 2 năm tới.
Đảng Cộng hòa sẽ sử dụng quyền lực ra sao?
Với cách biệt mong manh ở Hạ viện, đảng Cộng hòa sẽ gặp không ít khó khăn khi muốn thông qua một dự luật nào đó. Ngay cả khi dự luận đã được thông qua ở Hạ viện, nó cũng có thể bị cản trở ở Thượng viện do đảng Dân chủ kiểm soát. Theo đó, các hãng truyền thông thế giới dự đoán đảng Cộng hòa có thể tập trung sử dụng quyền lực vào các hoạt động điều tra và giám sát hành pháp.
Từ trước ngày bầu cử 8/11, đảng Cộng hòa đã vạch ra kế hoạch khi họ giành quyền kiểm soát Hạ viện, bao gồm hàng loạt cuộc điều tra nhằm vào chính quyền Tổng thống Joe Biden. Trong đó, đảng Cộng hòa đã bày tỏ sự quan tâm của họ với cuộc điều tra về cách Tổng thống Biden rút quân khỏi Afghanistan hồi tháng 8/2021, cũng như cách ông xử lý khủng hoảng biên giới Mỹ - Mexico.
Một số thành viên cực hữu của đảng Cộng hòa tại Hạ viện cũng cảnh báo sẽ sử dụng thế đa số để trì hoãn các dự luật quan trọng bắt buộc phải thông qua, như nâng mức nợ trần. Nếu mức nợ trần (số tiền Mỹ có thể vay) không được nâng lên, nền kinh tế nước này có thể bị ảnh hưởng. Một số đảng viên Cộng hòa tại Hạ viện muốn sử dụng con bài nợ trần để yêu cầu chính phủ nhượng bộ đối với các chương trình chi tiêu và quyền lợi của đảng.
Tuy nhiên, việc đảng Dân chủ tiếp tục kiểm soát Thượng viện đảm bảo rằng họ vẫn có thể thông qua các đề cử nội các và tư pháp của Tổng thống Biden. Thế đa số tại Thượng viện sẽ cho phép đảng Dân chủ bố trí nhiều thẩm phán tự do hơn vào các vị trí chủ chốt và họ có thể bổ nhiệm thêm người vào tòa án tối cao nếu có ghế trống trong 2 năm tới.
Tuy nhiên, nhìn chung, cơ hội tốt nhất cho đảng Dân chủ để tạo ra thay đổi từ nay đến năm 2024 phụ thuộc vào quyền lực hành pháp của tổng thống.
Trong đó, ông Biden đã sử dụng các lệnh hành pháp để lật ngược một số chính sách gây tranh cãi nhất của người tiền nhiệm - Cựu Tổng thống Donald Trump, chẳng hạn như tạm dừng tài trợ cho việc xây dựng bức tường ở biên giới Mỹ-Mexico và đưa ra các đề xuất tiến bộ tại Quốc hội. Các lệnh hành pháp của ông Biden cũng bao gồm việc cắt giảm khoản nợ sinh viên lên tới 20.000 USD. Chính sách này đã được các đồng minh tiến bộ của tổng thống tán dương nhưng hiện đang đối mặt với những thách thức pháp lý.
Với việc đảng Cộng hòa hiện đang nắm quyền kiểm soát Hạ viện, ông Biden có thể sẽ phải ký các lệnh hành pháp một cách thường xuyên hơn. Từ khi lên nắm quyền, ông chủ Nhà Trắng đã ký hơn 100 lệnh hành pháp.
Minh Hạnh(Theo Guardian)
