Thế giới bắt đầu hành động
Theo các chuyên gia, dù thế giới đã bắt đầu chuẩn bị để đối phó với những nguy cơ dịch bệnh tiếp theo trong tương lai nhưng vẫn còn rất nhiều công việc cần làm để tránh mắc lại sai lầm trong quá khứ như với đại dịch COVID-19.
Hồi đầu tháng này, 194 nước thành viên Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã nhất trí sẽ bắt đầu các cuộc thảo luận vào tháng 2/2023 về dự thảo một hiệp ước đối phó với đại dịch toàn cầu. Mục đích của hiệp ước này nhằm đảm bảo thế giới có thể chuẩn bị sẵn sàng để đương đầu với một đợt dịch mới trong tương lai.
Trong khi đó, Quỹ đại dịch, được tổ chức bởi Ngân hàng Thế giới (WB) và khởi động hồi tháng trước, cũng đang chuẩn bị cho đợt gây quỹ đầu tiên với mục tiêu 1,6 tỷ USD.
Đồng thời, Liên minh đổi mới chuẩn bị sẵn sàng cho dịch bệnh (CEPI) đã bắt đầu một nỗ lực khác để đối phó với nguy cơ dịch bệnh mới trong tương lai. Tổ chức này có một kế hoạch 5 năm với chi phi ước tích khoảng 3,5 tỷ USD. Kế hoạch của họ bao gồm "sứ mệnh 100 ngày".
Trong đó, CEPI đặt mục tiêu phát triển một loại vaccine tiềm năng chống lại "dịch bệnh X" trong vòng 100 ngày kể từ khi WHO xác định một mối đe dọa đại dịch.
Giám đốc điều hành CEPI Richard Hatchett cho biết quỹ của họ vẫn đang thiếu khoảng 800 triệu USD trong mục tiêu gây quỹ. Theo đó, ông Hatchett kêu gọi các nhà hoạch địch chính sách toàn cầu không nên lơ là trong việc chuẩn bị cho đại dịch trong khi "tập trung vào những cuộc khủng hoảng trước mắt".
Kế hoạch của CEPI cũng bao gồm các viện khác nhau như như BARDA của Mỹ, HERA của Liên minh Châu Âu, SCARDA của Nhật Bản... vào việc chuẩn bị đối phó với nguy cơ đại dịch mới. Ông Hatchett nhận định: "Tôi cho rằng chỉ với một sự phối hợp nhẹ nhàng, chúng ta có thể cùng nhau thúc đẩy chuẩn bị sẵn sàng trên toàn cầu một cách nhanh chóng, đặc biệt là việc tìm ra biện pháp đối phó với dịch bệnh".
Trong đó, một biện pháp khả thi là nhanh chóng phát triển các loại thuốc mới để điều trị "dịch bệnh X" mới nổi.
Hồi cuối tháng 8, doanh nhân gốc Canada Geoffrey Cumming đã quyên góp 170 triệu USD thành lập một trung tâm ở thành phố Melbourne (Australia) với mục tiêu này. Trong đó, chuyên gia về các bệnh truyền nhiễm Sharon Lewin, người sẽ lãnh đạo Trung tâm Điều trị Đại dịch Toàn cầu Cumming, cho biết họ sẽ hướng tới phát triển các công nghệ nền tảng có thể được cập nhật nhanh chóng để tập trung vào các mầm bệnh mới, tương tự như những gì đã được thực hiện với vaccine mRNA ngừa COVID-19.
Ông Lewin nói rằng trung tâm sẽ đi vào hoạt động trong 6 tháng tới.
Một chìa khóa khác để kiểm soát dịch bệnh là cung cấp các xét nghiệm dịch bệnh càng sớm càng tốt. Tổ chức phi lợi nhuận FIND, liên minh toàn cầu về chẩn đoán, đã làm việc với WHO để phân phối xét nghiệm COVID-19 cho các quốc gia có thu nhập trung bình và thấp.
Tuy nhiên, Giám đốc điều hành FIND William Rodriguez cho biết vì CEPI đã không đạt được mục tiêu gây quỹ bổ sung vào đầu năm nay, "toàn bộ thành phần chẩn đoán của Sứ mệnh 100 ngày hiện không được tài trợ". Ông Rodriguez nhận xét: "Tôi không cho rằng chúng ta đang làm đủ để chuẩn bị cho một nguy cơ dịch bệnh mới".
WHO đang làm việc để cập nhật danh sách các mầm bệnh cần lưu tâm, một danh sách các loại virus có nguy cơ búng phát gây ra đại dịch toàn cầu trong tương lai. Trong đó, virus corona và virus cúm là những loại virus được theo dõi sát sao nhất. Các virus khác cũng bao gồm những loại gây bệnh truyền nhiếm đã biết như virus Zika, Ebola...
Jennifer Nuzzo, giám đốc sáng lập của Trung tâm Đại dịch tại Đại học Brown, giải thích: "Mỗi loại virus có thể chỉ cần một vài lần đột biến là có thể lây lan toàn cầu".
Các virus gây mối đe dọa tiềm ẩn khác bao gồm Marburg và các họ arenavirus và paramyxovirus. WHO cũng lưu tâm tới nguy cơ các bệnh mới chưa biết của loại virus có thể lây nhiễm từ động vật sang người.
Cần giải quyết sự bất bình đẳng
Nói về khả năng triển khai vaccine trong tương lai, bà Jennifer Nuzzo cho biết: "Điều khiến tôi lo ngại không phải là sự phát triển của khoa học mà là quy trình sản xuất vaccine".
Trong khi đó, ông Hatchett nhận định: "Điều gây ra thảm kịch COVID-19, theo tôi, là sự bất bình đẳng trong việc phân phối vaccine có sẵn".
Ông Hatchett lưu ý sự bất bình đẳng này đang góp phần khiến đại dịch kéo dài và tạo điều kiện cho sự lây lan các biến thể mới của virus.
Theo các chuyên gia, để đối phó với mối đe dọa đại dịch tiếp theo, các khu vực như Châu Phi, Nam Mỹ, Nam Á và Trung Đông phải có khả năng tiếp cận và sản xuất vaccine cũng như phương pháp điều trị bệnh.
Bà Mohga Kamal-Yanni thuộc Liên minh vaccine toàn dân lưu ý những tuyên bố ban đầu từ các nước giàu về hiệp ước đại dịch là "cực kỳ đáng lo ngại". Bà nói: "Bất kỳ hiệp ước đại dịch nào cũng phải có cam kết tự động từ bỏ các quy tắc sở hữu trí tuệ đối với các sản phẩm cần thiết để chống lại mối đe dọa sức khỏe. Và hiệp ước nên bắt buộc việc chia sẻ công nghệ và bí quyết cần thiết cho các nước đang phát triển để sản xuất các công nghệ y tế".
Minh Hạnh(Theo Japan Times)
