(ĐSPL) - Chẳng mấy ai đến Quỳ Châu mà đạt được giấc mơ đổi đời từ những “giọt máu” của đất. Người chết gửi lại xác nơi rừng thiêng nước độc. Kẻ sống trở về quê hương với tấm thân tiều tụy, cảnh nợ nần, ốm đau bệnh tật. Kinh hoàng hơn, có lần bị sập hầm khai thác, hơn 80 người bị chôn vùi dưới lớp đất đá mà không một lời trăng trối.
“Lãnh địa máu” một thời
Qua cánh cửa sắt hoen ố được khóa hờ, dọc con đường mòn vào đồi Tỷ (nơi người dân đồn thổi tìm được viên đá đầu tiên trị giá tiền tỷ, nên họ đặt tên là đồi Tỷ, thuộc xã Châu Bình, huyện Quỳ Châu, tỉnh Nghệ An), trước mắt chúng tôi là cảnh tượng câm lặng đến rợn người.
Nơi đây vẫn còn vương dấu tích kinh hoàng của một thời chưa xa lắm. Những chiếc sàng đãi sa (dân làm đá vùng này vẫn gọi là chiếc rích) rêu phong, hoen gỉ nằm trơ lại ven đường. Những vỉa đá còn nham nhở, những bụi cây, dây leo im lìm trong cái se se lạnh ở vùng cao miền Tây Nghệ An lúc trời về chiều.
Hồ Tử dưới chân đồi Tỷ vốn chỉ là một vũng nước, sau 2 năm đào bới của hàng vạn người làm đá, nay trở thành một hồ nước sâu thẳm. |
Hồ Tử tĩnh lặng, nước xanh thẫm một màu, nơi mà trước đây chỉ là vũng nước nông nhoèn, sau khi được hàng vạn người đào đãi, nay thành một chiếc hồ sâu hoắm, rộng thênh thang. Vài cỗ máy đãi đá, cùng dây, vòi hút nằm đắp chiếu hơn chục năm nay. Tất cả gợi lên sự tiêu điều về một thời đã xa. Khác với đá ở đồi Mồ Côi (đá quý nằm thành từng viên riêng lẻ, chất lượng kém), ở đồi Tỷ, đồi Triệu, trữ lượng đá lớn, có chất lượng tốt, nên thu hút lượng lớn dân muốn đổi đời về đây.
Đá quý khu vực này thường nằm theo vỉa, dân đào sa khoét theo kiểu hàm ếch. Thế nên, khi tai nạn sập hầm xảy ra, hàng trăm người bị chôn vùi mà không kịp nói lời trăng trối. “Vì khát khao đi tìm một phút huy hoàng từ đá, gần một trăm người, đa phần là thanh niên, họ ra đi không một lời trăng trối. Thân thể họ bị đất đá chôn vùi trong hố sa hàm ếch trên đồi Tỷ” – chỉ tay về phía khe nứt còn in hằn trên mặt đồi Tỷ, chị Hường kể với PV mà giọng nghẹn lại.
Vài ngọn gió khẽ lướt qua làm chúng tôi cảm thấy lành lạnh trước cảnh hoang tàn của một “đế chế” đã qua và sự mường tượng về cảnh tượng kêu than, đào bới đất bằng tay tìm xác người thân. “Bới lên 84 thi thể, họ chở ra mép đường 48 (khu vực chợ Tôm), chờ người thân quen đến nhận, mãi 3 ngày mới hết. Mùi khói bụi, tang tóc phủ kín đồi Tỷ”, chị Phan Thị Thanh (xóm Quỳnh I, xã Châu Bình, huyện Quỳ Châu, Nghệ An), người chứng kiến vụ việc kinh hoàng ngày ấy kể.
Chị Hằng (người bản Chiềng, Châu Bình), từng đi làm đá từ năm 14 tuổi cũng xa xăm nhớ lại: “Lúc sập hầm, chỉ thấy uỳnh một tiếng, tất cả bị chôn vùi. Sau đó, người quen thân lũ lượt bới đất tìm thi thể chất đống ở bãi đất cạnh hồ Tử”.
Nỗi kinh hoàng về vụ sập hầm khiến hơn 80 người tử nạn vẫn còn in hằn trong miền nhớ của nhiều người gắn bó với đá đỏ ở Quỳ Châu. “Lúc hầm sập, kẻ có người thân ra sức bới đất tìm xác, kẻ không có người thân thì giẫm đạp lên thi thể ồ ạt vào lấy sa. Người bới cứ bới, kẻ lấy sa đi đãi cứ lấy, cảnh tượng hỗn loạn khủng khiếp. Nhiều thi thể được bới lên rồi lại bị vùi xuống đến vài lần”, một người dân cho biết.
Còn mãi những nỗi đau
Tuy không có vụ chết tập thể kinh hoàng như ở đồi Tỷ, nhưng những cái chết lẻ tẻ lại thường xuyên xảy ra ở đồi Triệu (viên đá đầu tiên tìm thấy ở đây trị giá bạc triệu, nên họ gọi là đồi Triệu). Chuyện dân đào đá đỏ, bị đá hộc từ núi lăn xuống đè chết, xác của họ bị cột lên xe Minsk chở ra ngoài là chuyện xảy ra như cơm bữa. Rồi đến cảnh dân đào đá tại Lục Yên (Yên Bái) bị cây lớn đổ đè chết một lúc 5 người.
“Đá đỏ thường tập trung xung quanh các gốc cây lớn nhiều nên dân đào thường khoét trơ gốc. Cuối năm 1993, trong lúc đang đào bới, một cây chò chỉ lớn đổ đè chết một lúc 5 người”, anh Bảo – một thợ đá quê ở Lục Yên (Yên Bái) cho hay.
Những “giọt máu” từ lòng đất trở thành giấc mơ đổi đời của hàng vạn con người. |
Không chỉ người dân từ Hà Nam Ninh (cũ) về đây tìm kiếm cơ hội đổi đời để rồi không có đường về, mà nhiều người khai thác thuộc các bản Yên Hợp, Bản Kiềng (Qùy Châu)... cũng trở thành những oan hồn vất vưởng. “Thương tâm vô cùng, ngày nào cũng có người chết. Người bị đất đá vùi, người bị sốt rét rừng, kẻ bị đâm chém...”, chị Hường kể lại. Trên đồi Tỷ, đồi Triệu, khắp các bãi đá, cảnh chết chóc không còn quá xa lạ với dân đào. Tại những khu vực này, cảnh cướp bóc, đánh nhau dẫn đến vong mạng xảy ra như cơm bữa.
Những người may mắn giữ được mạng sống thì cũng thành tật. Như trường hợp anh Hánh (con nhà bà Hống, ở Châu Bình, Qùy Châu) may mắn thoát chết trong vụ chém giết giành sa khoáng, nhưng từ ngày đó đến nay trở nên ngớ ngẩn, là gánh nặng cho gia đình. “Ngày nào chẳng có người chết, ban đầu em còn sợ, dần thành quen, cứ có người chết là chạy ra xem”, chị Hường cho biết. Nhiều người đào được hố sa tốt là bị cướp, rồi lại có đội mạnh hơn đến cướp lại. “Nhiều khi kiếm được viên đá tốt, liền bị ép bán với giá rẻ mạt, không bán thì nó cướp trắng và sẵn sàng cướp cả mạng sống”, chị Hường nói tiếp.
Máu, nước mắt, nỗi đau thương trên các vũng, hồ cạnh các ngọn đồi do dân đào đá để lại vẫn còn đó và kéo dài đến hôm nay. “Năm nào, những vũng hồ câm lặng cũng cướp thêm nhiều sinh mạng. Mới đây là cái chết của hai cháu gái đang học lớp 3 con nhà Lộc xã Châu Bình”, một người dân buồn rười rượi kể lại.
Bất chấp đời sống thiếu thốn, mưa nắng dãi dầm, trong các khu rừng vắng, những con thiêu thân từ khắp nơi đổ về vẫn miệt mài lùng sục ruby. Tệ nạn xã hội tràn ngập, dân các xã trong huyện Quỳ Châu khốn đốn vì sản xuất đình trệ. Chưa kể, nạn mại dâm, trộm cắp, trấn lột, cướp, sập hầm, chết người hoành hành. Vùng đất Châu Bình đang yên bình bỗng dưng trở thành “lãnh địa máu” với những trận chém giết kinh hoàng để tranh giành lãnh địa.
Máu – nước mắt tại “thủ phủ đá đỏ” Đầu năm 1991 là đỉnh điểm Quỳ Châu lên cơn sốt đá đỏ, thường xuyên xảy ra những vụ thanh toán đẫm máu. “Thủ phủ đá đỏ” xuất hiện băng nhóm của những tay giang hồ cộm cán. Công an tỉnh Nghệ An thành lập trạm Cảnh sát vùng kinh tế đặc biệt (thường gọi Trạm 34), đồng thời huy động tới cả trăm chiến sỹ tăng cường cho vùng Quỳ Châu vẫn không kiểm soát được tình hình. Công an chặn chỗ này, phu đá lại lẻn chỗ kia. Đẩy đuổi khỏi đồi này, người dân lại trốn sang đồi khác. Đến cuối những năm 1990, cơn sốt đá đỏ ở Bình Châu mới tạm lắng xuống. Thế nhưng, theo người dân nơi đây, hiện không có con số thống kê chính xác bao nhiêu người đã đổ về Châu Bình đào đá đỏ, cũng không có tài liệu nào ghi lại số người bỏ lại khi kiếm tìm giấc mơ đổi đời ở vùng đất này. |
Đoàn Tân – Diệu Nam
Xem thêm video tin tức:
[mecloud]RGDQC41hlr[/mecloud]
