(ĐSPL) – "Ai dùng của công vào việc công xin thần linh ủng hộ, ai lấy của công dùng vào việc tư, cầu thần linh đả tử" là câu thề trong lễ hội Minh Thề, Hải Phòng.
Sau nhiều năm bị gián đoạn, lễ hội Minh Thề được phục dựng lại từ năm 2003. Từ đó đến nay hằng năm lễ hội Minh Thề diễn ra vào ngày 14 tháng Giêng, tại Miếu thờ Thành hoàng bản thổ, thôn Hoà Liễu, xã Thuận Thiên, huyện Kiến Thuỵ (Hải Phòng). Lễ hội là sự kết hợp giữa tín ngưỡng với giáo dục đạo lý nhân cách.
Cũng như các năm, du khách đến lễ hội Minh Thề không quá đông đúc như lễ hội Đền Trần (Nam Định), hội Lim (Bắc Ninh) hay hội Đền Gióng (Sóc Sơn) nhưng luôn khiến người dân Hải Phòng tự hào với truyền thống 500 năm trước ông cha để lại: “thề làm việc nghĩa”, “dám làm dám chịu” và “biết sai phải sửa”.
Lễ hội Minh Thề gây ấn tượng khi mọi người trong làng từ bô lão đến 18 tuổi đều thề: "Ai dùng của công vào việc công xin thần linh ủng hộ, ai lấy của công dùng vào việc tư, cầu thần linh đả tử… làm tôi bất trung, làm con bất hiếu, xin thần linh tru diệt."
Ông Phạm Phú Oanh, người đảm nhiệm vai trò chủ lễ của nghi thức lễ hội Minh Thề từ năm 2005 đến nay, cho biết, sau 13 năm phục dựng, lễ hội Minh Thề ngày càng thu hút du khách tứ phương về trảy hội. Đặc biệt năm nào lãnh đạo huyện Kiến Thuỵ và một số xã lân cận cũng về tham dự lễ khai hội Minh Thề, dâng hương trong đền, chùa.
 Một nghi lễ trong lễ hội Minh Thề. |
Liên quan tới nghi thức lễ hội Minh Thề, tương truyền giữa thế kỷ XVI, vợ của Thái Thượng hoàng Mạc Đăng Dung là Thái hoàng Thái hậu Vũ Thị Ngọc Toản đến ấp Lan Niểu (thôn Hoà Liễu ngày nay) tự bỏ tiền và vận động hoàng thân quốc thích, quan lại triều Mạc cả thảy 35 vị góp tiền của để tu tạo lại ngôi chùa cổ. Thái hoàng Thái Hậu xuất tiền mua 25 mẫu 8 sào 2 thước cúng Tam Bảo. Nhiều người theo gương bà cũng tậu ruộng cúng chùa tăng số diện tích lên đến 47 mẫu 5 sào.
Số ruộng này làng gọi là Thánh điền, một phần diện tích dành cho nhà chùa cấy, một phần dùng vào việc tuần tiết lễ hội, còn lại để chia cho dân đinh cày cấy hưởng lộc và cho cấy đấu thầu lấy thóc lập quỹ nghĩa thương phòng khi đói khó cấp đỡ cho người nghèo, cố nhân, quả phụ… Cũng chính từ đây, Thái hoàng Thái hậu đã cùng với dân làng lập ra một Hịch văn hội Minh thề quy định lấy chí công làm trọng - người nông dân không phân biệt giàu - nghèo, với khí phách kẻ sĩ giữ tiết tháo không vì cơ hàn mà xâm phạm của công.
Hội Hoà Liễu kéo dài tới 3 ngày, vào 14, 15 và 16 tháng Giêng, nhưng “Minh thề” được tổ chức ngay buổi khai hội. Xưa kia, trước khi khai mạc “Hội thề” dân làng tế Thánh tại miếu chính thường có chức dịch hàng tổng, quan lại hàng phủ về dự chứng kiến.
 |
Các nghi lễ được tiến hành trang trọng, chủ lễ và các vị bồi lễ đọc chúc văn lai lịch công đức của Thánh vương. Sau đó làm lễ dâng hương, dâng rượu, dâng nước trong tiếng nhạc bát âm. Tế thần xong, các bô lão, quan khách và dân làng, chức dịch, quần áo chỉnh tề tập trung quanh sân miếu theo thứ bậc. Chủ tế dùng động tác “chỉ trời vạch đất” mô phỏng theo phép biến trong Kinh dịch rồi vẽ một vòng tròn lớn đường kính khoảng 2m ở giữa sân miếu gọi là Đài thề. Trước Đài thề đặt một bàn thờ hướng về cửa miếu thâm nghiêm.
Ba vị đại diện cho hàng ngũ chức dịch, hội tư văn và bô lão trong làng do ban tổ chức lễ hội thề và hội đồng bô lão tuyển chọn bước lên Đài thề làm lễ thắp hương khấn vái trời đất bách thần. Đại diện tư văn dõng dạc đọc Minh thề có Hịch văn.
Mọi người trong làng từ hương chức đến nhân dân, trên là bô lão, dưới từ 18 tuổi trở lên, đều thề: "Ai dùng của công dùng vào việc công xin thần linh ủng hộ, ai lấy của công dùng vào việc tư, cầu thần linh đả tử… làm tôi bất trung, làm con bất hiếu, xin thần linh tru diệt". Sau khi mọi người cùng hô vang câu “y như lời thề” hoặc “y như miệng thề”, vị chủ tế cầm dao bầu cắm mạnh xuống trong vòng tròn Đài thề để biểu thị sự quyết tâm.
 Nghi lễ cắt tiết gà để "uống máu ăn thề" theo truyền thống từ ngàn đời. |
Tiếp đến là nghi lễ cắt tiết gà để uống máu ăn thề diễn ra rất cầu kì theo một quy định truyền thống từ ngàn đời. Máu gà trống được hòa vào bình rượu lớn, mỗi người truyền tay nhau uống một ngụm khẳng định sự đoàn kết thực hiện đúng lời thề.
Sau phần lễ là phần hội với việc tổ chức chiếu chèo, hát quan họ sân chùa, các trò chơi dân gian như đấu vật, cờ tướng, cờ người, kéo co…
Trao đổi với PV về ý nghĩa của lễ hội, ông Nguyễn Trọng Khải - Chủ tịch UBND xã Thuận Thiên, cho biết: “Hội Minh thề có từ hơn 500 năm nay, được khôi phục từ năm 2003. Những lời thề có ý nghĩa giáo dục các vị chức sắc, người dân phải công tâm chính trực, chí công vô tư, đoàn kết xây dựng nếp sống văn minh, gia đình văn hóa”.
Ông Phạm Đăng Khoa, 81 tuổi, thôn Hà Liễu, xã Thuận Thiên mong muốn: “Lễ hội Minh Thề được nhiều người biết đến nhưng tôi vẫn mong muốn nước ta cần nhân rộng, những lời thề này trong phạm vi cả nước để giáo dục kịp thời đối với tất cả các đối tượng; người tốt thì sống tốt hơn, người chưa tốt thì hoàn thiện mình để nước mình có xã hội tốt hơn”.
Sau lễ hội Minh Thề trang nghiêm, dân làng Hoà Liễu như được tiếp thêm sức mạnh, rũ bỏ mọi ưu phiền của một năm qua để tiếp tục bước vào năm mới, với niềm tin tưởng những điều tốt đẹp đang chờ ở phía trước.
